Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ- ΤΟ ΠΑΣΧΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ

 

 

Παιδιά μου, ελάτε να γνωρίσουμε την Παναγιά των Ελλήνων μέσα από την αγιογραφία των εικόνων και τα προσωνύμια που Της έδωσαν οι πιστοί απ΄ άκρη σ άκρη του Ελληνισμού.

Αμέτρητες είναι οι προσωνυμίες που έχει δώσει ο λαός μας στην Υπεραγία Θεοτόκο. Οι θεολογικές και λαϊκές προσωνυμίες Της συναγωνίζονται στην ομορφιά του λόγου, στο βάθος των εννοιών   και  αποδίδουν την ελπίδα, την παράκληση, την ευχαριστία και τη δέηση  στην Αγία και σεπτή μορφή Της. 

   Είναι αδύνατο να αναφερθούν όλες οι προσωνυμίες της Θεοτόκου σε λίγες σελίδες. Γι' αυτό σ’ αυτές τις σελίδες που ακολουθούν αναφέρονται μόνο οι γνωστότερες από αυτές με σύντομη αναφορά στο ιστορικό τους.

 

 

 

Παναγία Ιεροσολυμίτισσα

Παναγία Βλαντιμήρ 1125

Τῇ Θεοτόκω ἐκτενῶς νῦν προσδράμωμεν, ἁμαρτωλοὶ καὶ ταπεινοί, καὶ προσπέσωμεν ἐν μετανοίᾳ, κράζοντες ἐκ βάθους ψυχῆς, Δέσποινα, βοήθησον ἐφ' ἡμῖν σπλαγχνισθεῖσα, σπεῦσον, ἀπολλύμεθα ὑπὸ πλήθους πταισμάτων, μὴ ἀποστρέψῃς σοῦς δούλους κενούς, σὲ γὰρ καὶ μόνην ἐλπίδα κεκτήμεθα.


Παναγία Ανδρ. Ρίτζου  Παναγία Ελεούσα

Μεταβολή των θλιβομένων, απαλλαγή των ασθενούντων υπάρχουσα, Θεοτόκε Παρθένε, σώζε πόλιν και λαόν, των πολεμουμένων η ειρήνη, των χειμαζομένων η γαλήνη, η μόνη προστασία των πιστών.

 Μητέρα, προστάτιδα, τιμώμενη, ιερό πρόσωπο. Η Παναγία κατέχει πρωταρχική θέση στην τιμή και στον σεβασμό των χριστιανών σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Της έχουν αφιερώσει μεγαλοπρεπείς εκκλησίες και ταπεινά ξωκλήσια. Την αποκαλούν Θεοτόκο, αλλά της έχουν δώσει και πολυάριθμα προσωνύμια

 

    Η λέξη «Παναγία» υποδηλώνει το πλήρωμα της αγιότητας που προσδιορίζει το πρόσωπο της Θεοτόκου. Δεν είναι απλώς η άγια που καθιερώθηκε στη συνείδηση των πιστών ως η μόνη εκλεκτή από όλες τις γενιές. Είναι η κατ’ εξο­χήν αγία μεταξύ όλων των αγίων,  δικαίων, μεγάλων πατριαρχών και προφητών της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι η αγία των αγίων, που καταξιώθηκε να γίνει μητέρα του Θεού με την προσωπική της αρετή και τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στο μυστήριο της θείας ενανθρωπήσεως και στην πραγματοποίησή του στην ιστορία.  Η αγιότητά της, που αποτελεί την ύψιστη βαθμίδα τελειώσεως του ανθρώπου, ήταν η κύρια αιτία που την καθιέρωσε στη λαϊκή ευσέβεια και παράδοση ως Παναγία. Η προσωνυμία «Παναγία» επικράτησε επίσημα κατά τον 5^ο μ.Χ. αιώνα.

  Οι Πατέρες, η ορθόδοξη εικονογραφία και υμνογραφία εξύμνησαν και απεικόνισαν το αγγελικό και υποβλητικό κάλλος της Παναγίας ως έκφραση της εσωτερικής της ωραιότητας. Δεν υπάρχουν αυθεντικές μαρτυρίες για τη μορφή της, παρά μόνον αυτές που στηρίζονται στην παράδοση, σε οράματα όσιων καί αγίων, σε αχειροποίητες εικόνες  και σε εικόνες που αποδίδονται στον Ευαγγελιστή Λουκά. Με βάση όλα αυτά η ορθόδοξη παράδοση μορφοποίησε την «εικόνα» της σε πρότυπα από τα οποία αναπτύχθηκαν οι βυζαντινές αγιογραφικές τάσεις και οι διάφοροι τρόποι εικονογραφήσεώς της .

 

  

 

    Ο λαός μας της έδωσε άπειρα ονόματα, είτε αν  ανάλογα με τις ιδιότητές Της, είτε ανάλογα με τα τοπωνύμια των προσκυνημάτων Της. Έτσι την είπε Γρηγορούσα, Γοργοεπήκοο, Γλυκοφιλούσα, Οδηγήτρια, Λαοδηγήτρια, Ελεούσα, Παμμακάριστο, Περίβλεπτο, Δεξιοκρατούσα, Επταβηματίζουσα, Μυρτιδιώτισσα, Βαλουκλιώτισσα, Καμαριανή, Λαμπινή, Πορταΐτισσα κ.ά. Απ' όλον αυτόν τον πλούτο των ονομάτων και επιθέτων, που δείχνουν πόσο ζωντανή και βαθιά μένει πάντα η λατρεία της Παναγίας στη λαϊκή μας ευσέβεια, θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε τα προσωνύμια της Παναγιάς και το θεολογικό και κοινωνιολογικό  περιεχόμενό τους.

 Ξεπερνούν στην Ορθοδοξία τα 500, τα επίθετα που έχουν αποδοθεί στην Παναγία. Ο κάθε ερευνητής όλο και νομίζει ότι ολοκλήρωσε τον κατάλογο και όλο κάποιο νέο και άγνωστο ως τα τώρα προκύπτει. Αμέτρητα είναι τα ονόματα, ή «Θεοτοκωνύμια» όπως λέγονται, που έχει δώσει ο λαός στην Παναγία. Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, είτε νησιωτική είτε ηπειρωτική, απαντώνται εφευρετικά και παράξενα ονόματα της Παναγίας. Άλλα βγαλμένα από ύμνους, άλλα από τον τόπο που βρίσκεται κάποιος Ναός ή Μοναστήρι κι άλλα εξαιτίας του τρόπου που έχει αγιογραφηθεί.«Η ονοματολογία γίνεται συνήθως ανάλογα με τον τόπο ή τον τρόπο που έχει γίνει η εικονογράφηση», λέει ο διδάκτωρ Θεολογίας Α. Καριώτογλου. Μπορεί όμως να υπάρχει και ένας τρίτος τρόπος ονοματοδοσίας, ανάλογα με τη σχέση του Χριστού με την Παναγία».

 

  Αξίζει να σημειώσουμε από κοινωνιολογικής άποψης ότι  εκτός από την Παναγία τη Γλυκοφιλούσα και την Καρδιώτισσα, που ο Χριστός αγγίζει το μάγουλο της μητέρας του, σε όλες τις άλλες παραστάσεις υπάρχει μια σχετική απόσταση, η οποία συμβολίζει την ισορροπημένη σχέση που πρέπει να έχει η μητέρα με το παιδί».

 

  Τόση είναι η αγάπη, η γόνιμη σκέψη και η εφευρετικότητα, όχι μόνο των καλλιτεχνών και των λογίων, αλλά και του απλού πιστού λαού, που γεννά συνεχώς και νέα επίθετα στην Παναγία, που μπορούν να χωριστούν σε   δέκα κατηγορίες.

 

1. Από την παράσταση της Παναγίας στην εικόνα:  Η Παναγιά εικονίζεται συνήθως ένθρονη, Βρεφοκρατούσα ανάμεσα σε αγγέλους, σε όρθια στάση δίπλα στον Κύριο ως δέηση ή ως θρηνούσα κάτω από τον Σταυρό, με ανοιχτές αγκάλες όπως Πλατυτέρα αλλά πιο συχνά ως Βρεφοκρατούσα.  

Παναγία Γαλακτοτροφούσα

  Μητέρα σαν όλες τις μητέρες του κόσμου: Επιμέρους  επίθετα  που αποδίδονται στην Βρεφοκρατούσα Παναγιά, είναι  η Γλυκοφιλούσα, η Γαλακτοτροφούσα, η Οδηγήτρια αλλά και Παναγία του Πάθους με τα σύμβολα της υπέρτατης θυσίας και η Παναγία που παρουσιάζεται μόνη της στον εικονογραφικό τύπο της Νεαμονήτισσας ή Χιώτισσας αλλά και της Παναγίας της Σκιάθου.  Αποδίδεται άλλοτε, ως  θρηνούσα αλλά και ως  Δεξιοκρατούσα ή Δεξιά, όταν κρατάει τον Χριστό στο δεξί της χέρι και όχι προς το μέρος της καρδιάς της, ονόματα που συνδυάζονται με μιαν ιερή ιστορία.


Παναγιά του πάθους

Η εικόνα της Παναγίας της Τριχερούσας βρίσκεται στη Μονή Χιλανδαρίου στο Αγιον Ορος. 

 Η απεικόνιση της Παναγίας με τρία χέρια αποδίδεται στην εξής ιστορία: «Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός κρατώντας το κομμένο δεξί του χέρι, το οποίο του κόπηκε από τους εικονομάχους, παρακάλεσε την Παναγία να μη μείνει ανάπηρος. Χάρη σε θαύμα της Παναγίας συγκολλήθηκε το άκρο και εκείνος της αφιέρωσε ασημένιο ανάθημα σε σχήμα χεριού. Η θέση του στη συγκεκριμένη εικόνα το κάνει να φαίνεται σαν ένα τρίτο χέρι της Παναγίας».

Παναγία η Τριχερούσα

   Επιπλέον ο εικονογραφικός τύπος της Παναγιάς ως  «Αξιον Εστίν», που είναι θησαυρισμένη στο Ναό του Πρωτάτου, στις Καρυές του Αγίου Όρους, πήρε το όνομα από το θαύμα που επιτελέσθηκε από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ, όταν βρισκόταν σε κελί του Αγίου Όρους

Παναγία Ελευθερώτρια

  Επιπλέον αξίζει να σημειωθεί και ο τύπος της Παναγιάς της Ελευθερώτριας που κρατά στα γόνατά της τον Κύριο, η Παναγιά του Χάρου που κρατά τον Κύριο Εσταυρωμένο και βρίσκεται στους Λειψούς, και η Παναγιά του Μεγάλου Μετεώρου Το Ρόδο το Αμάραντο που κρατά το Χριστό- παιδί και όρθιο.

Παναγία του Χάρου

Παναγία Μεγάλου Μετεώρου

 Άλλος εικονογραφικός τύπος της Θεοτόκου είναι η Ζωοδόχος Πηγή με την Θεοτόκο βρεφοκρατούσα μέσα κολυμβήθρα ή βρύση  που ευλογεί το νερό.  Κατά την κολυμβήθρα του Σιλωάμ η Παναγιά είναι μια Πηγή που από μέσα της αναβλύζει η Ζωοποιός Θεϊκή χάρη.

Παναγία Κύκκου

2. Από τον τόπο Της: Από τις πιο γνωστές Παναγίες, που πήραν το όνομά τους ανάλογα με τη γεωγραφική θέση ή την τοποθεσία που βρίσκονται οι αντίστοιχες εκκλησίες, είναι οι εξής: η Παναγία η Κανάλα στην Κύθνο, η Παναγία των Ποντίων η Παναγία η  Σουμελά, η Παναγία η Λιμνιά στη Λίμνη Ευβοίας η οποία περισυλλέχθηκε από τη θάλασσα. Λέγεται ότι η Παναγία έσωσε τους κατοίκους της Λίμνης από σφαγή των Γερμανών Κατακτητών.  Θαυματουργή είναι και η Παναγία Κύκκου στην Κύπρο, το ίδιο θαυματουργή και η Παναγία η Αγιασώτισσα στην Αγιάσο της Μυτιλήνης, και η  Παναγία η Φοδελιώτισσα στο Φόδελε του Ηρακλείου Κρήτης.

Παναγία Λιμνιά                                   Παναγία η Κανάλα

Παναγία Σουμελά

 

Παναγία Αγιάσσου

Η Μονή Παναγίας Σουμελά (από το όρος Μελά και του ποντιακού ιδιώματος «σού», που σημαίνει «εις το» ή «εις του» = «εις του Μελά», δηλαδή Σουμελά) ή Μονή Σουμελά, είναι ένα πασίγνωστο χριστιανικό ορθόδοξο μοναστήρι κοντά στην Τραπεζούντα, σύμβολο επί 16 αιώνες του Ποντιακού Ελληνισμού. Σύμφωνα με την παράδοση, το 386 μ.Χ. οι Aθηναίοι μοναχοί Bαρνάβας και Σωφρόνιο οδηγήθηκαν στις απάτητες βουνοκορφές του Πόντου μετά από αποκάλυψη της Παναγίας, με σκοπό να ιδρύσουν το μοναχικό της κατάλυμα.

Tο 1922 μ.Χ. οι Tούρκοι κατέστρεψαν ολοσχερώς το μοναστήρι. Aφού πρώτα λήστεψαν όλα τα πολύτιμα αντικείμενα που υπήρχαν μέσα στη μονή και μετά έβαλαν φωτιά. Oι μοναχοί πριν την αναγκαστική έξοδο το 1923 μ.Χ. έκρυψαν μέσα στο παρεκκλήσι της Aγίας Bαρβάρας την εικόνα της Παναγίας, το ευαγγέλιο του Oσίου Xριστοφόρου και τον σταυρό του αυτοκράτορα της Tραπεζούντας Mανουήλ Kομνηνού.

Mε ενέργειες του πρωθυπουργού της Eλλάδας Eλευθερίου Bενιζέλου, το 1930 μ.Χ., όταν στα πλαίσια της προωθούμενης τότε ελληνοτουρκικής φιλίας ο Tούρκος πρωθυπουργός Ισμέτ Ινονού επισκέφτηκε την Αθήνα, δέχτηκε μια αντιπροσωπεία να πάει στον Πόντο και να παραλάβει τα σύμβολα της ορθοδοξίας και του ελληνισμού. Λίγες μέρες αργότερα επέστρεφε στην Aθήνα όχι μόνο με τα σύμβολά μας, αλλά και με τον Πόντο, όπως είχε γράψει τότε ο υπουργός Προνοίας της κυβέρνησης του Eλευθερίου Bενιζέλου Λεωνίδας Iασωνίδης: «Eν Eλλάδι υπήρχαν οι Πόντιοι, αλλά δεν υπήρχεν ο Πόντος. Mε την εικόνα της Παναγίας Σουμελά ήλθε και ο Πόντος».

 

 

Ενδιαφέρουσες εικονογραφικές παραστάσεις της Παναγίας παρουσιάζονται κατά τόπους όπως  η Παναγία η Αθηνιώτισσα, η Καστριώτισσα, η Κάμπου, η Πυργιανή, η Εγκλειστριανή (από τη μονή του Οσίου Νεοφύτου του Εγκλείστου),  η Μεγαλοσπηλαιώτισσα (του Μεγάλου Σπηλαίου Καλαβρύτων), η Τουρλιανή, η Θαλασσινή, η Καλαμού, η Καμινιώτισσα, η Βλαχερνίτισσα, η Ολυμπιώτισσα,  η Πλατανιώτισσα ( σχηματίστηκε η εικόνα μέσα σε Πλάτανο μέσα στον οποίο υπάρχει ναός), η Καταπολιανή, η Χοζοβιώτισσα στην Αμοργό (από τη μονή Χοζεβά των Αγίων Τόπων), η Παμμακάριστος (από μονή της Κωνσταντινούπολης), η Αγία Σιών, η Εικοσιφοίνισσα στη Δράμα από τους 20 φοίνικες που φύτεψε ο Αγ. Γερμανός, η Έλωνα, η Τροοδίτισσα, η Μαλεβή  στην Κυνουρία (από το όρος Πάρνων, που λέγεται και Μαλεβός)  αναβλύζει άγιο μύρο από την εικόνα της,  η Γαυριώτισσα  του Παρνασσού που πήρε το όνομά της από τα τέσσερα τεράστια δένδρα γαυριά που υπάρχουν στην περιοχή,  η Αμπελακιώτισσα, η Μεγαλοχωρίτισσα, η Μυρτιδιώτισσα,(Κυθήρων) που βρέθηκε το 14 αι, από ένα βοσκό, μέσα σε μυρτιές  και η Προυσιώτισσα στο Καρπενήσι. Κοντά στο Καρπενήσι, σε μια βαθιά και απότομη σπηλιά είναι χτισμένο το μοναστήρι της Παναγίας της Προυσιώτισσας. Η ιερή της εικόνα είναι από εκείνες που ιστόρησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς, γλίτωσε την καταστροφική μανία των εικονομάχων και έφτασε μετά από περιπέτειες στο μέρος αυτό όπου επέλεξε την κατοικία της. Το ασημένιο ένδυμα της εικόνας είναι αφιέρωμα του Γ. Καραϊσκάκη από ευγνωμοσύνη για την ίασή του σύμφωνα με επιγραφή που φέρει η εικόνα το 1824.

 

Παναγία Εικοσιφίνισσα

 

 

 



            


Παναγιά Προυσιώτισσα



Παναγία Μυρτιδιώτισσα



 



 

Υπάρχουν, όμως, και άλλοι χαρακτηρισμοί που προσδιορίζουν το σημείο όπου βρίσκεται χτισμένος ο ναός, όπως: Παναγία Σπηλιανή, που βρίσκεται στο Πυθαγόρειο Σάμου αλλά και στη Νίσυρο, Παναγία Γκρεμιώτισσα που βρίσκεται στην Ιο, Παναγία Σαραντασκαλιώτισσα στον Μαραθόκαμπο Σάμου, Παναγία Θαλασσινή στην Άνδρο, που είναι χτισμένη σε βράχο μέσα στη θάλασσα, Παναγία η Κρεμαστή στην Ηλεία όπου η Μονή κρέμεται από έναν βράχο. Επίσης, στη Σάμο υπάρχει το μοναστήρι της Παναγίας της Βροντιανής, που ονομάστηκε έτσι γιατί στο υψόμετρο που βρίσκεται φυσάει δυνατός άνεμος ο οποίος βροντάει. Ακόμη, στη Ζάκυνθο, στη Μονή Στροφάδων, βρίσκεται η εικόνα της Παναγίας της Θαλασσομαχούσας. Σύμφωνα με την παράδοση, η εικόνα, που κάποτε εκλάπη, πάλεψε με τα κύματα και έφτασε στο Μοναστήρι χωρίς να καταστραφεί στη θάλασσα. Στη Λευκάδα βρίσκεται και η ιερά εικόνα της Παναγίας της Φανερωμένης που ιστόρησε ο αγιογράφος Κάλλιστος το 1887  με θαυμαστά σχέδια που του φανέρωσε η Παναγία. Οι θαυματουργικές παρεμβάσεις της είναι άπειρες.

 

 

Παναγία Φανερωμένη Λευκάδας

 

 

 

 

 

3. Από την τεχνοτροπία του ναού Της: Τέτοια επίθετα είναι η Θολοσκέπαστη, η Μολυβδοσκέπαστη, η Πελεκητή, η Κρεμαστή, η Μαρμαριώτισσα και η  Εκατονταπυλιανή. Το όνομά της οφείλεται στις 100 πύλες που υπάρχουν στα κτίρια από τα οποία αποτελείται το συγκρότημα, αν και μέχρι σήμερα έχουν μετρηθεί 99. Ιδρυτές και κτήτορές της ο Μ. Κωνσταντίνος και η Αγία Ελένη. Αξίζει να δει κανείς  και την αμφιπρόσωπη εικόνα  της  Παναγίας της Θεοσκέπαστης στο Κάστρο της πόλης της Νάξου.

4. Από το όνομα του κτήτορα του ναού ή της μονής Της ή το όνομα αυτού που φανερώθηκε: Τέτοια επίθετα είναι Παναγία η Παχειά, η Γλυκειά (από το επίθετο γλυκύς), η Περλιγκού, η Λυκοδήμου, η Κοροβιλιά.
 Περίφημη είναι και η Παναγία η Κουκουζέλισσα στην Ι. Μονή Μεγίστης Λαύρας στο Άγιον Όρος. Ο περίφημος μελοποιός της βυζαντινής μουσικής του 12 ου αιώνα, Ιωάννης Κουκουζέλης και ψάλτης της Μονής είδε στον ύπνο του την Παναγία, ότι του έδωσε ένα χρυσό νόμισμα και του ζήτησε να ψάλλει γι αυτήν. Όταν ξύπνησε, κρατούσε στο χέρι του αληθινά το νόμισμα αυτό. Ο Κουκουζέλης αφιέρωσε το νόμισμα αυτό στην εικόνα που έψαλλε μπροστά της τον Ακάθιστο ύμνο και έτσι ονομάστηκε Κουκουζέλισσα! 

5. Από το μήνα που εορτάζεται η Παναγία: Σοτομπριανή, Βρεχούσα, Αυγουστιανή και Δεκαπεντούσα, Τριτιανή, Μεσοσπορίτισσα, Βροντού, Ακαθή (από τον Ακάθιστο Υμνο). Σε άλλες περιπτώσεις η Παναγία ονομάζεται ανάλογα με την ημερομηνία που γιορτάζει. Έτσι, στη Σαντορίνη απαντάται η Παναγία η Τριτιανή που γιορτάζει την τρίτη ημέρα του Πάσχα και στη Σίφνο η Παναγία η Δεκαπεντούσα, που γιορτάζει το Δεκαπενταύγουστο.

 

6. Από τα θαύματα της Παναγίας: Γοργοϋπήκοος, Γρηγορούσα από την ταχύτητα που επεμβαίνει όταν της ζητάς βοήθεια,  Ελεούσα,  Ελεήστρα,  Θεραπεία, Γαιματούσα (σταματά την αιμορραγία), Υγεία, Υπακοή, Ψυχοσώστρα, Παραμυθία, Παρηγορήτρα, Παυσολύπη, Φανερωμένη, Μυροβλύτισσα. Υπάρχει ακόμη η Παναγία η Μελικιώτισσα στην Ημαθία με το θαύμα της Παναγίας, που έσωσε το χωριό και εκατοντάδες ψυχές από τον θάνατο την περίοδο του Εμφυλίου με 55 σφαίρες. Η εικόνα της Παναγίας της Πορταΐτισσας, της Μονής Ιβήρων, ονομάστηκε έτσι με το θαύμα που έκανε η Παναγία να φανερώσει τη θέλησή της να παραμείνει στην είσοδο της Μονής ως θυρωρός, για να την προστατεύει…

  

Παναγία Γιάτρισσα



Παναγία Τρυπητή
 

    

      

Παναγιά Βουλκάνου-                                                               Παναγιά Μελικιώτισσα 

 

Παναγία Πορταΐτισσα

   Ακόμα η Παναγιά η Τρυπητή στο Αίγιο, η Παναγία η Τσαμπίκα στη Ρόδο, η Παναγιά η Αμπελακιώτισσα- Μακελαρίτισσα στο Λεοντάρι της Μεγαλόπολης, η Παναγιά η Βουλκάνου στη Μεσσηνία,  η  Γιάτρισσα στο Λουτράκι Κορινθίας, η οποία με τη θαυματουργική της χάρη γιατρεύει τους πιστούς που ζητούν τη βοήθειά της,  η Ελεούσα στο Δομοκό, και η Παναγιά της Τήνου, εικόνα ανεκτίμητης αξίας. Θεωρείται έργο του Ευαγγελιστή Λουκά.

Παναγία της Τήνου. Η εικόνα που ανακαλύφθηκε από το όραμα μιας μοναχής της αδελφής και μετέπειτα, Αγίας Πελαγίας, το 1823 στον αγρό του Αντώνιου Δοξαρά, στη Χώρα της Τήνου. Κατά τις ανασκαφές η αξίνα έσπασε στα δύο  την εικόνα .

Η ανακάλυψη της πολύτιμης εικόνας μετά το όραμα της μοναχής θεωρήθηκε μεγάλο θαύμα που συνδέθηκε αναπόφευκτα με την Επανάσταση. Άλλωστε έσπευσαν στο νησί για να την προσκυνήσουν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Ανδρέας Μιαούλης, ο Νικηταράς και ο Ιωάννης Μακρυγιάννης.

 

Η Τήνος αποτελεί το μεγαλύτερο προσκύνημα στην Ελλάδα. Αναφέρονται άπειρα θαύματα στη χάρη της.  Αναρίθμητα θαύματα  κάνει και η εικόνα της Παναγιάς Εκατονταπυλιανής στην Πάρο καθώς και  η Παναγιά η Σουμελά στο Βέρμιο όπου χτυπά η καρδιά των Ποντίων και της Ορθοδοξίας.


Παναγία Εκατονταπυλιανή

Παναγία της Τήνου  

   Πιο κάτω στην Πελοπόννησο,  το 1639 σε ξεροπήγαδο στις πλαγιές του Ταΰγετου βρέθηκε η εικόνα της  Παναγιάς  της Ζερμπίτσας αλλιώς Σπαρτιάτισσας, ενώ στα Καλάβρυτα, με θαυματουργικό τρόπο παρουσιάστηκε η Παναγιά η Μεγαλοσπηλιώτισσα η μοναδική ανάγλυφη εικόνα της Παναγιάς. Το Μέγα Σπήλαιο στάθηκε στήριγμα και καταφύγιο σε δύσκολες στιγμές του Έθνους και της Ορθοδοξίας και αποτελεί χώρο ιερού προσκυνήματος.                                                                                              Παναγία Μεγάλου Σπηλαίου

 

 

 «Δαμάστα»

Προσωνυμία της Θεοτόκου στη Φθιώτιδα. Πολλές οι εκδοχές για την προέλευση του ονόματος της Μονής, επικρατέστερη φαίνεται όμως η εκδοχή ότι προέρχεται από τό "δαμάστρα", δηλαδή η Παναγία που δαμάζει τον πόνο και τα πάθη

Μια πολύ γνωστή Παναγία είναι η Φιδούσα (ή κατ΄ άλλους Φιδιώτισσα) στην Κεφαλονιά. Στη θέση που βρίσκεται σήμερα ο ναός υπήρχε παλαιότερα Μονή που καταστράφηκε από τους Αγαρηνούς. Για να μην ατιμαστούν τότε οι καλόγριες η Παναγία έστειλε φίδια φαρμακερά που κατατρόμαξαν τους πειρατές γι αυτό και η Παναγία λέγεται φιδούσα.  Κάθε χρόνο, κοντά στον Δεκαπενταύγουστο, στο χωριό Μαρκόπουλο της Κεφαλονιάς εμφανίζονται και κυκλοφορούν στις εικόνες των ναών του χωριού μικρά και ακίνδυνα φίδια.

 

 

   Στον Ξηρόκαμπο Λέρου, βρίσκεται το γραφικό εκκλησάκι της Παναγίας της Καβουράδαινας, που θεωρείται από τα ομορφότερα του νησιού.
Είναι χτισμένο πάνω στα βράχια της ακτής, σε ...
θέση όπου κατά την παράδοση, ένας ψαράς που έψαχνε για καβούρια, βρήκε μέσα σε μια σχισμή στα βράχια, την εικόνα της Παναγίας.

 

7. Εγκωμιαστικά από την έξαρση της αγάπης των πιστών: Συνήθως χρησιμοποιείται επίθετο με πρώτο συνθετικό το χρυσό: Χρυσοκελλαριά, Χρυσοσπηλιώτισσα στην Αθήνα, Χρυσοπηγή, Χρυσογαλούσα, Χρυσοποδαρίτισσα, Χρυσοχεριά…Χρυσολεόντισσα στην Αίγινα. Υπάρχουν όμως και άλλα, όπως Αγγελόκτιστη, Αερινή, Αναφωνήτρα, Παντάνασσα, Τρανή, Χιλιαρμενίτισσα, Αγία Κόρη.

Παναγία Χρυσοσπηλιώτισσα

Δροσιανή»

Προσωνυμία της Θεοτόκου στη Νάξο. Ονομάστηκε έτσι επειδή οι κάτοικοι του νησιού σε μια πολύ μεγάλη περίοδο ανομβρίας απευθύνθηκαν στην Παναγία με λειτουργίες και τάματα για να την παρακαλέσουν να βρέξει έτσι ώστε να μην ξεραθούν τα δέντρα και οι μπαξέδες και να ζήσουν οι κάτοικοι που κατ' εξοχήν είναι αγρότες

    

.

8. Αυτά που Της έδωσαν οι υμνογράφοι της Εκκλησίας- προσωνύμια που προέρχονται από Υμνους: Κυρίως προέρχονται από τον Ακάθιστο Ύμνο: Αμόλυντος, Υψηλοτέρα, Καθέδρα, Κλίμαξ, Σκέπη, Πόλη, Παράκλησις, Επίσκεψις, Καταφυγή, Κεχαριτωμένη, Χώρα του Αχώρητου, Όρος Αλατόμητον, Νεφέλη ολόφωτε,
Κυρία των Αγγέλων.

 

 

«Δακρυρροούσα

Η συνεχώς και αδιαλείπτως χέουσα δάκρυα για τη σωτηρία των ανθρώπων και των «μετά πίστεως και ευλάβειας» καταφευγόντων σ' αυτή χριστιανών. Είναι η Παναγία που δακρύζει βλέπουσα τις αστοχίες των πιστών, αλλά και αυτή πού με θέρμη και δάκρυα παρακαλεί τον «Υιόν Της και Θεόν» για τη σωτηρία των ανθρώπων. Είναι γνωστό το δημοτικό τραγούδι: «Σώπασε κυρά Δέσποινα και μη πολύ δακρύζεις» και της αλώσεως της Πόλης «Η Δέσποινα ταράχθηκε κι εδάκρυσαν οι εικόνες». Οι πιστοί ψάλλουν στους χαιρετισμούς: «Χαίρε των δακρύων της Εύας η λύτρωσις». Τα ανυπόκριτα δάκρυα είναι η έμπρακτη απόδειξη της ειλικρινούς μετάνοιας.

«Διασώζουσα»

Προσωνυμία της Θεοτόκου στην Πάτμο. Είναι αυτή πού σώζει με την γρήγορη επέμβαση της και τις πρεσβείες της. Είναι γνωστό το τροπάριο των Παρακλητικών Κανόνων: «Διάσωσαν από κινδύνων τους δούλους σου Θεοτόκε...». Οι συνεχείς πρεσβείες της Θεοτόκου σώζουν τον κόσμο. Στη θεία Λειτουργία ψάλλουμε την επωδό: «Ταις πρεσβείαις της Θεοτόκου, Σώτερ, σώσον ημάς».

«Επί σοι χαίρει»

Προσωνυμία της Θεοτόκου από τον γνωστό εικονογραφικό τύπο «Επί σοί χαίρει» ο όποιος προήλθε από τον γνωστό ύμνο προς την Θεοτόκο «Επί σοί χαίρει Κεχαριτωμένη πάσα ή κτίσις...».

 

«Επίσκεψις»

Προσωνυμία της Θεοτόκου που προήλθε από το τροπάριο του Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνος: «Βλέψον ιλέω όμματί σου, και επίσκεψαι την κάκωσιν ην έχω...». Η Θεοτόκος είναι η μόνη παρηγοριά μας, η μόνη συντροφιά μας. Αυτήν έχουμε εμείς οι πιστοί παρηγοριά «στη χαρά και στο φόβο». Αυτή μας παραστέκει με τις ακατάπαυστες ικεσίες της προς τον Υιόν της και Θεό της, Ιησού Χριστό. Είναι η μόνη «των ασθενούντων επίσκεψις».

 

«Δέσποινα»

Η πλέον διαδεδομένη και προσφιλής προσωνυμία της Θεοτόκου. Δηλώνει πως η Θεοτόκος είναι η «Κυρία πάντων ημών», η «Δέσποινα του κόσμου», ή «αφέντρα». Στον Παρακλητικό Κανόνα ψάλλουμε: «Δέσποινα του κόσμου, ελπίδα και προστασία των πιστών...» και «Δέσποινα, προσδέξαι τας δεήσεις των δούλων σου».

 

 9. Σύμφωνα με τον εικονογραφικό τύπο της Παναγίας ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της :  Γερόντισσα, Κάτω Παναγιά στην Άρτα, Μαυρομάτα, Μεγαλομάτα.

10. Βατοπεδινές Παναγίες :
  Εσφαγμένη, Παραμυθία, Βηματάρισσα, Ελαιοβρύτισσα η΄Δοχειάρισσα, Παντάνασσα,  Τίμια Ζώνη, Αντιφωνήτρια.

 



                                               Παναγία Ελαιοβρύτισσα

 

Για την εικόνα της Παναγίας της Παραμυθίας διηγείται η παράδοση ότι η αρχική έκφραση των προσώπων και η στάση του σώματος του Κυρίου και της Θεομήτορος άλλαξαν, όταν συνέβη το εξής φρικτό θαύμα:

Το 807 μ.Χ. αποβιβάστηκαν κρυφά πειρατές στην παραλία της μονής Βατοπαιδίου στο Άγιο Όρος και περίμεναν κρυμμένοι το πρωινό άνοιγμα της πύλης, για να επιτεθούν, ο ηγούμενος που μετά το τέλος του όρθρου έμεινε μόνος, για να συνεχίσει την προσευχή του, άκουσε τα εξής λόγια της Παναγίας: «Μην ανοίξετε σήμερα  τις πύλες της μονής, αλλά ανεβείτε στα τείχη και διώξτε τους πειρατές». Στρέφοντας το βλέμμα του εκεί είδε το Θείο βρέφος να απλώνει το χέρι του και να σκεπάζει τα χείλη της μητέρας του λέγοντας: «Μη μητέρα μου, άφησε τους να τιμωρηθούν όπως τους αξίζει». Αλλά η Παναγία πιάνοντας με το χέρι της το χέρι του Υιού της και στρέφοντας λίγο το κεφάλι, για να ελευθερώσει τα χείλη της επανέλαβε τα ίδια λόγια. Αυτός ο τελευταίος σχηματισμός των προσώπων παρέμεινε μόνιμα στην εικόνα, ενώ οι μοναχοί, αφού σώθηκαν θαυματουργικά απ΄ τους πειρατές, ευχαρίστησαν την Παναγία και ονόμασαν την εικόνα της αυτή «Παραμυθία», που σημαίνει καταπράϋνση ή  παρηγοριά, ή έννοιες που εξίσου αποδίδουν το περιστατικό του θαύματος. Η εικόνα είναι τοιχογραφία και βρίσκεται στο δεξιό χορό του ομωνύμου παρεκκλησίου της μόνης.

Παναγία Αντιφωνήτρια

 

«Η ύπαρξη αυτής της πλούσιας ονοματολογίας δεν σημαίνει απλώς μια συναισθηματική σχέση του λαού με την Παναγία, αλλά κυρίως το γεγονός ότι μέσα από αυτόν τον πλούτο των ονομάτων επισημαίνονταν η σημασία του προσώπου για τη Σωτηρία του κόσμου: η Μαρία έγινε το σκεύος εκλογής για να γίνει ο Θεός άνθρωπος και να διασωθεί το ανθρώπινο γένος και ο κόσμος από τη φθορά του θανάτου.

Άλλωστε, και η γιορτή της Κοίμησης αυτό ακριβώς συμβολίζει, την καταπάτηση του Θανάτου. Γι αυτό και τιμάται ως το Πάσχα του καλοκαιριού!

                                                                                     Καλό καλοκαίρι σε όλους!
                                                                               Με αγάπη η Κυρία !