Η Παναγία τα πέλαγα κρατούσε στην ποδιά της. Η Παναγία του Αιγαίου

 

Μητέρα, προστάτιδα, τιμώμενη, ιερό πρόσωπο. Η Παναγία κατέχει πρωταρχική θέση στην τιμή και στον σεβασμό των χριστιανών σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Της έχουν αφιερώσει μεγαλοπρεπείς εκκλησίες και ταπεινά ξωκλήσια. Την αποκαλούν Θεοτόκο, αλλά της έχουν δώσει και πολυάριθμα προσωνύμια.

Η Παναγία, το ιερότερο από τα πρόσωπα της Ορθοδοξίας, δοξάζεται σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Η λατρεία που έχουν οι πιστοί στη «μητέρα» του Θεού και των ανθρώπων αποδεικνύεται από τα πολλά ονόματα που της έχουν δώσει. Πάνω από χίλιες είναι οι ονομασίες που έχει η Παναγία. Εκατοντάδες είναι οι παραδόσεις και οι θρύλοι που ο λαός με τη βαθιά και αταλάντευτη πίστη του της έχει αποδώσει.

 Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, είτε νησιωτική είτε ηπειρωτική, απαντώνται εφευρετικά και παράξενα ονόματα της Παναγίας. «Η ύπαρξη αυτής της πλούσιας ονοματολογίας δεν σημαίνει απλώς μια συναισθηματική σχέση του λαού με την Παναγία, αλλά κυρίως το γεγονός ότι μέσα από αυτόν τον πλούτο των ονομάτων επισημαινόταν η σημασία του προσώπου για τη Σωτηρία του κόσμου: η Μαρία έγινε το σκεύος εκλογής για να γίνει ο Θεός άνθρωπος και να διασωθεί το ανθρώπινο γένος και ο κόσμος από τη φθορά του θανάτου.

ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΣ :  Το Πάσχα του καλοκαιριού

 Η Ελλάδα μας γιορτάζει την Παναγία της, τη Μάνα  όλων των πιστών , το πιο γλυκό και τρυφερό πρόσωπο της Ορθοδοξίας μας « ..των θλιβομένων η χαρά, των Χριστιανών η Προστάτις,  των αδικουμένων προστάτις, των πενομένων η τροφή, των πολεμουμένων η ειρήνη, των χειμαζομένων η γαλήνη, η μόνη προστασία των πιστών…»

  Με μεγάλες τιμές εορτάζεται η Κοίμηση της Θεοτόκου σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, αλλά και στο εξωτερικό, σε χώρες με συμπαγή παρουσία Ελλήνων Ορθοδόξων. Ο Δεκαπενταύγουστος είναι επίσημη αργία, ενώ αποκαλείται και «Πάσχα του καλοκαιριού». Η Κοίμηση της Θεοτόκου ισοδυναμεί με τη μεγαλύτερη γιορτή του καλοκαιριού στην Ελλάδα, μιας και κάθε νομός ή μικρή επαρχία έχει τη δική της θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Ανάλογα με τα τοπικά έθιμα και τα παραδοσιακά προϊόντα της κάθε περιοχής, τα πανηγύρια ποικίλουν ως προς τον πλούτο και το είδος των εκδηλώσεων.

  Τα περισσότερα έθιμα αποδίδουν θαύματα της Παναγίας μας σε ευσεβείς χριστιανούς, ενώ άλλοτε φανερώνουν το θαυματουργικό τρόπο που έχει εμφανιστεί η εικόνα. Νησιά, ηπειρωτική Ελλάδα, Πελοπόννησος, Μακεδονία, Θράκη τιμούν και λατρεύουν την Θεοτόκο με το δικό τους τρόπο.  Ας δούμε ενδεικτικά εικόνες της Παναγίες μας και το θαυματουργικό τρόπο που ευρέθησαν στα νησιά του Αιγαίου.

                                                           

 

Χτισμένες δίπλα στο κύμα ή κρυμμένες από τους πειρατές στην ενδοχώρα των νησιών, οι Παναγίες του Αιγαίου, ευρύχωρες στην κεντρική πλατεία της Χώρας ή μικροσκοπικές και απομονωμένες ανάμεσα στις ξερολιθιές, αποτελούν έναν ύμνο πάνω απ’ όλα στην ίδια την ομορφιά και τη μαγεία του Αρχιπελάγους. Κάτω από την ομπρέλα του καταγάλανου ουρανού μας τα ολόλευκα ξωκλήσια στέκουν γαλήνια και δένουν αρμονικά με το μοναδικό ελληνικό τοπίο. Όλα τα μοναστήρια και τα ξωκλήσια  έχουν την δική τους μοναδική ιστορία και πολλά από αυτά είναι συνυφασμένα με μύθους και παραδόσεις του τόπου στον οποίο βρίσκονται. Στα πιο  απομακρυσμένα  νησιά του Αιγαίου, στην Αμοργό, στην Αστυπάλαια, στην Ψέριμο, στους Λειψούς, περιμένουν καρτερικά κάποιον επισκέπτη και την ημέρα εορτασμού της Παναγίας  φορούν  τα καλά τους και πλημμυρίζουν από κόσμο.

 Η γιορτή του Δεκαπενταύγουστου αποτελεί ένα τάμα όλων μας, μια επιθυμία, μια παράκληση στην Παναγία μας, ένας ύμνος στη  Χάρη της .

 

Ωστόσο, το προσκύνημα στην Παναγιά έχει για τον καθένα μας διαφορετικές διαστάσεις.

Για τους ξενιτεμένους αντιπροσωπεύει το ετήσιο αντάμωμα με τους ανθρώπους τους. Για τις οικογένειες, σημαίνει γιορτή, γεύματα, ευχές, χαμόγελα.

Για τους λάτρεις της παράδοσης συμβολίζει την επιστροφή στην πατρίδα των παιδικών τους χρόνων. Για τους φυσιολάτρες ένα ταξίδι στο θαύμα του Αρχιπελάγους.

Πάντα είναι μια αφορμή για να γνωρίσουμε τους μαγευτικούς  τόπους της Ελλάδας μας και τους  φιλόξενους ανθρώπους της. Ας γνωρίσουμε τις μοναδικής ομορφιάς εκκλησίες μας, λουσμένες από τον ελληνικό ήλιο, άλλοτε πλάι στο κύμα και άλλοτε σκαρφαλωμένες σε κάποια κορυφή βουνού ή κρυμμένες ανάμεσα σε βράχους με πυκνή βλάστηση,  και ας γνωρίσουμε τις θαυματουργές εικόνες της Παναγίας μας που κοσμούν αυτές.

                                                                         Αιγαίο

 Τήνος Παναγία της Τήνου : Το μεγαλύτερο προσκύνημα κάθε χρόνο γίνεται στην Τήνο με τους πιστούς γονυπετείς να φτάνουν στο ναό της Ευαγγελίστριας για να εκπληρώσουν το τάμα τους στην εικόνα της Παναγίας. Ο Ιερός Ναός Ευαγγελιστρίας χτίστηκε στο σημείο όπου βρέθηκε η Εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Η εικόνα  είναι θαυματουργή γι' αυτό και χιλιάδες πιστών κάθε χρόνο ανηφορίζουν με θρησκευτική ευλάβεια προς το Ναό.

 Χρονικό ανεύρεσης της Αγίας Εικόνας: To 1822 στις 6  Ιούλιου, εμφανίστηκε στον ύπνο της σεβάσμιας ασκητικής μορφής  της Μοναχής Πελαγίας, κατά τον Όρθρο τη Κυριακής,  στο Μοναστήρι της Κυράς των Αγγέλων στο Κεχροβούνι, μια γυναίκα που είχε άρρητη δόξα και λαμπρότητα …, η οποία έλαμπε πιο πολύ και από τον ήλιο και την επρόσταξε να σηκωθεί γρήγορα και να συναντήσει  έναν από τους προκρίτους της πόλης, που ονομάζονταν Σταματέλος Καγκάδης, επίτροπος του Μοναστηριού… και να του πει χωρίς αναβολή …" να ξεχώσωσιν τον Ναό Της … χωσμένον εις τον αγρόν του Αντωνιόυ Δοξαρά και να τον ανακαινίσωσιν …και να επιστατήσει ο ίδιος δια να αναγερθεί λαμπρώς και μεγαλοπρεπώς ..και αν παρακούσουν, θέλει έρθει οργή κατά της νήσου..'' .

 Το ίδιο όραμα επαναλήφθηκε κατά τις επόμενες δύο Κυριακές 16 Ιουλίου και 23 Ιουλίου την ίδια  ώρα,   όμως  ήταν πιο δριμύ και   φοβέρισε την μοναχήν Πελαγία.  Η μοναχή ρώτησε Αυτήν μετά παρακλήσεων ποια είναι και να της φανερώσει το όνομά της. Και της απεκρίθη ότι το ονομά  λέγεται «Ευαγγελίζου γη χαράν μεγάλην». Έντρομη η μοναχή Πελαγία τρέχει προς την Ηγουμένη του Μοναστηριού να της διηγηθεί με τρόμο  το όραμα. Η ηγουμένη γνωρίζοντας την αρετή και την θεοσέβεια της μοναχής Πελαγίας διηγήθηκε  το όραμα στον επίτροπο Καγκάδη κατά την εντολή της Παναγίας και αυτός την παρέπεμψε στον τότε Μητροπολίτη Γαβριήλ. Ο Μητροπολίτης χωρίς καθυστέρηση συνεκάλεσε τους προκρίτους και τον κλήρο προκειμένου  να συντρέξουν στην ικανοποίηση της Θεομητορικής εντολής. Άρχισαν λοιπόν τον Σεπτέμβριο του 1822 οι πρώτες ανασκαφές. Οι ανασκαφές μαρτύρησαν ερείπια παλαιού Ναού αλλά πουθενά η  Αγία εικόνα. Επειδή λοιπόν δεν ευρέθη εικόνα σκέφτηκαν να εγκαταλείψουν τις εργασίες.

  Με την εγκατάλειψη των εργασιών έπεσε πανώλη στο νησί της Τήνου. Με όσα είχαν προηγηθεί γενικεύτηκε ο φόβος ότι η επιδημία της πανώλης ήταν επαλήθευση της θεομητορικής απειλής. Για το λόγο αυτό ξεκίνησαν πάλι τις διαδικασίες ανεύρεσης της εικόνας με πιο εντατικό ρυθμό. Έτσι περίπου στις 30 Ιανουαρίου είχε αναπτυχθεί η κτιριοδομή του Ναού της Ζωοδόχου πηγής ενώ βρέθηκε και πηγή στο νάρθηκα με πολύ νερό  κατά παράδοξο τρόπο. Δεν είχε όμως ακόμα βρεθεί η Αγία Εικόνα.

  Στις 30 Ιανουαρίου 1823, στην εορτή των Τριών Ιεραρχών, ανακαλύφθηκε η Αγία Εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου καταχωμένη στην άκρη του νάρθηκα, κομμένη πρόσφατα στη μέση από σκαφτιάδες. Ήταν δε καμένη από φωτιά και σχεδόν απανθρακωμένη στο πίσω τμήμα της, ώστε συμπεραίνοντας από αυτό και τα άλλα ερείπια του ναού ότι ο ναός κάηκε όταν η πόλη κυριεύτηκε από τους  Σαρακηνούς. Αφού με δυσκολία ανασύρθηκε η εικόνα, φάνηκαν ξέχωρα οι χαρακτήρες Της Θεοτόκου και του Αρχαγγέλου. Ήταν γύρω στο μεσημέρι όταν οι καμπάνες χτύπησαν χαρμόσυνα και οι κάτοικοι της πόλης και των χωριών προσέτρεξαν να δουν και να ασπασθούν την εικόνα. Υπήρχε λοιπόν μεγάλος κίνδυνος να μεταδοθεί η θανατηφόρα πανώλη σε όλο το νησί εφόσον ο λαός συνωστίζονταν να προσκυνήσει τη Θαυματουργή εικόνα. Αλλά ω του θαύματος από εκείνη την ημέρα προσπέρασε το κακό και πολλοί από εκείνους που τους κατείχε η πανώλη σώθηκαν θαυματουργικά

  Όταν βρέθηκε η εικόνα, τα θαύματα βεβαιώσανε όσα σε όνειρα είχαν αποκαλυφθεί, ξεκίνησε η ανοικοδόμηση του Ιερού Ναού πάνω στον προοικοδομηθέντα ναό. Χρειάζονταν μεγάλες ποσότητες μαρμάρου, τα περισσότερα μεταφέρονταν από τη γειτονική Δήλο. Χρειάζονταν επίσης πολλοί τεχνίτες μα περισσότερο χρειάζονταν παρά πολλά χρήματα που έφερνε σε αμηχανία τους επιστάτες του Ναού αφού δεν είχαν να πληρώσουν. Πάντα όμως Η Παναγία πρόφθανε την ανάγκη, γιατί προσέτρεχαν ακατάπαυστα από παντού οι χριστιανοί, προσφέροντας με θερμή ευλάβεια, ό, τι ο καθένας μπορούσε.   

 

Το θαύμα που συντελέστηκε στην Τήνο αποτέλεσε  θεϊκό οιωνό για  την επιτυχία της επανάστασης ενάντια στον τουρκικό ζυγό. Μάλιστα  έσπευσαν όλοι οι μεγάλοι ήρωες της Επανάστασης να την προσκυνήσουν Κολοκοτρώνης..Κανάρης, Μιαούλης… ενώ η ανέγερση του μεγαλοπρεπούς ναού που αποπερατώθηκε γύρω στα 1880 αποτελεί το πρώτο μεγάλο αρχιτεκτονικό έργο του νεοσυσταθέντος ελληνικού κράτους.

 

 Πάρος Παναγία Εκαντοταπυλιανή

 Και η κοσμοπολίτικη Πάρος αλλάζει πρόσωπο ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου, με πρωταγωνιστή μια από τις εντυπωσιακότερες εκκλησίες του Αιγαίου, τον παλαιοχριστιανικό ναό της Εκατονταπυλιανής στο λιμάνι της Παροικιάς.

 Πλήθος ιερών παραδόσεων υπάρχουν για την ίδρυση αυτού του προσκυνήματος.

Σύμφωνα με την πιο παλιά παράδοση σ’ αυτό τον ναό, το ναό του Αγίου Νικολάου, που υπήρχε από τον 4^ο αιώνα είχε προσκυνήσει η Αγία Ελένη, όταν πηγαίνοντας στους Αγίους Τόπους για να βρει τον Τίμιο Σταυρό σταμάτησε στην Πάρο μετά από θαλασσοταραχή. Η Αγία Ελένη έκανε τάμα στην εικόνα της Παναγίας, πως αν κατάφερνε να βρει τον Τίμιο Σταυρό, θα έχτιζε στη Χάρη της, έναν μεγαλύτερο και λαμπρότερο ναό στην Πάρο. Η Αγία Ελένη πραγματοποίησε το τάμα της, ο ναός όμως, στο μεγαλύτερο μέρος του καταστράφηκε, πιθανότατα από πυρκαγιά και ανακατασκευάστηκε επί Ιουστινιανού, στα μέσα του 6ου αι.

 Μια άλλη παράδοση διηγείται ότι την επιθυμία και το τάμα της μητέρας του έκανε ο ίδιος ο Μ. Κωνσταντίνος., ο οποίος κατασκεύασε μεγαλοπρεπή ναό στην ίδια τοποθεσία όπου υπήρχε ένας ναός, πριν από τον 4ο αιώνα.

Μια τρίτη παράδοση αποδίδει καθ ολοκληρίαν  στον Ιουστινιανό την ίδρυση του Ναού, τον 6^ο αιώνα με σκοπό την τόνωση του θρησκευτικού συναισθήματος των χριστιανών Παριανών που υπέφεραν από επιδρομές  εχθρών.

Η έρευνα του ακαδημαϊκού Βυζαντινολόγου Αν. Ορλάνδου κατά την αναστήλωση του Ναού απέδειξε αρχαιολογικά την ορθότητα της παράδοσης εκείνης που θεωρεί κτήτορες και ιδρυτές την Αγία Ελένη και τον Μεγάλο Κωνσταντίνο, αφού υπήρχε προηγούμενο της κατασκευής οικοδομικό υλικό του 4^ου αιώνα. Ήταν μια σταυροειδής ξυλόστεγη βασιλική η οποία καταστράφηκε από πυρκαγιά ανακατασκευάστηκε επί Ιουστινιανού με τρούλο και πωρόλιθους.

 Επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ανεγείρεται η μεγάλη σταυρική τρίκλιτη βασιλική, συγχρόνως δε και το σπουδαίο πρόσκτισμά της, το μέγα βαπτιστήριο, των οποίων η στέγη ήταν ξύλινη, όπως επίσης και η στέγη της αρχαιότερης εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Η πρώτη αυτή μεγάλη τρίκλιτη βασιλική πιθανόν να καταστράφηκε από πυρκαγιά, όπως συνέβη σε πολλές εκκλησίες της εποχής εκείνης που είχαν ξύλινες στέγες και επανακτίσθηκε επί τη βάσει του παλιού σχεδίου με τη διαφορά ότι η κάλυψη της στέγης έγινε με θόλους και τρούλο.

Όσον αφορά το γλυπτό διάκοσμο, τα γλυπτά που συναντά κανείς σήμερα μέσα στο μεγάλο Ναό, τα προσκτίσματα και την αυλή του διακρίνονται σε χριστιανικά και αρχαία, όπως σε όλους σχεδόν τους ναούς τη παλαιοχριστιανικής εποχής. Το οικοδομικό υλικό των χριστιανικών χρόνων εναποτέθηκε πλάι στο αρχαίο υλικό διατηρώντας τη συνέχεια και τη μετάβαση από την  αρχαία θρησκεία στη χριστιανική θρησκεία. Τα χριστιανικά φέρουν χριστιανικές παραστάσεις και διακοσμήσεις ή επιγραφές. Όλα τα επιστύλια πάνω από τις πεσσοστοιχίες του Ναού και του Βαπτιστηρίου είναι αρχαία γλυπτά. Ως προς τις τοιχογραφίες σώζονται ελάχιστα λείψανα. Μεταξύ αυτών η Θεοτόκος στον τύπο της Βλαχερνιτίσσης με το Χριστό σε μετάλλιο μπροστά στο στήθος της, που χρονολογείται το 17ο -18ο αιώνα.

Η ονομασία του Ναού της Εκατονταπυλιανής ή Καταπολιανής, προέρχεται από τον όρο "καταπόλα" και σημαίνει "κατά την πόλη", καθώς πιθανότατα "δείχνει" το σημείο όπου βρισκόταν η αρχαία πόλη της Πάρου. Η σημερινή, επίσημη ονομασία του Ναού είναι Εκατονταπυλιανή, που συνδέεται και αυτή με έναν θρύλο: "Ενενήντα εννέα φανερές πόρτες έχει η Καταπολιανή. Η 100η είναι κλειστή και δεν φαίνεται. Θα φανεί και θα ανοίξει, όταν οι Έλληνες πάρουν την Πόλη"...

Αν και ο επιβλητικός ναός προκαλεί με τη θέα του το θρησκευτικό συναίσθημα και την κατάνυξη αφού διασώζει αρχιτεκτονικό διάκοσμο παλαιοχριστιανικής εποχής, ωστόσο  ο προσκυνητής στέκεται εκστατικός στη λατρευτική θαυματουργή  εικόνα της Παναγίας. Η Θεομήτωρ απεικονίζεται εν προτομή βρεφοκρατούσα στον τύπο της Οδηγήτριας. Σχεδόν όλη η εικόνα καλύπτεται με εξαιρετικής τέχνης επαργύρωση, που κοσμείται με μερικές πολύτιμες πέτρες και μαργαριτάρια, ενώ στο κάτω μέρος των ενδυμάτων της Παναγίας παρεμβάλλεται μικρή εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής. Η εικόνα είναι έργο του 17ου αιώνα.
 

 Αίγινα : Παναγία Χρυσολεόντισσα

Προστάτιδα της Αιγίνης θεωρείται από τους κατοίκους του νησιού  η Παναγία η Χρυσολεόντισσα και το ομώνυμο μοναστήρι της κτισμένο στο κέντρο του νησιού, περί το ένα χιλιόμετρο από την μονή του Αγίου Νεκταρίου.

Σύμφωνα με τοπική παράδοση αρχικά η Μονή ήταν κτισμένη πλησίον του παραθαλάσσιου χωριού Λεόντι, με αποτέλεσμα να είναι ευάλωτη στις αλλεπάλληλες επιδρομές των πειρατών και των Αγαρηνών. Έπειτα από τρεις διαδοχικές καταστροφές της, αποφασίστηκε η μεταφορά σε σημείο μακριά από τη θάλασσα, ώστε να μην είναι ορατή και εύκολα προσπελάσιμη από τους εχθρούς της.

Όταν άρχισε η ανέγερση της συνέβη το εξής θαυμαστό γεγονός. Τα εργαλεία τα οποία άφηναν οι κτίστες στο χώρο της ανεγέρσεως, το πρωί δεν τα εύρισκαν εκεί αλλά στην σημερινή θέση της Μονής. Όταν το θαύμα επαναλήφθηκε τρεις φορές, οι μοναχοί κατάλαβαν το μήνυμα και ανήγειραν το μοναστήρι τους στην σημερινή  τοποθεσία κατά τα έτη 1600-1614 μ.Χ.

Το μοναστηριακό συγκρότημα είναι σχήματος τετραγώνου. Στο κέντρο της αυλής και σε υψηλότερο επίπεδο είναι κτισμένο το καθολικό ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής(1808), αφιερωμένο  στην Κοίμηση της Θεοτόκου, τον Άγιο Διονύσιο και τον Άγιο Χαράλαμπο. Εντυπωσιακό είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο με τις εντυπωσιακές παραστάσεις από την Π. Διαθήκη, μορφές αγίων, αγγέλων, ευαγγελιστών κ.λπ.

Σέμνωμα της Μονής είναι η αργυρεπενδυμένη εικόνα της Παναγίας Χρυσολεοντίσσης, τοποθετημένη στην άκρη του τέμπλου προς την βόρεια πύλη του Ιερού.  Αναρίθμητα θαύματα που κάνει η Παναγία η Χρυσολεόντισσα κάνουν τον ιερό χώρο αυτό της Αίγινας πόλο έλξης πολλών ευσεβών χριστιανών προς εκπλήρωση του τάματος τους.

Βόρεια από το καθολικό υψώνεται αγέρωχος ο μεγάλος πύργος της Μονής, που κατά την παράδοση, ανοικοδομήθηκε για την προστασία από τους πειρατές. Σημαντικότατη υπήρξε η δράση της μονής κατά την επανάσταση του 1821. Μετά τη δημιουργία του ελευθέρου ελληνικού κράτους η Μονή με το διάταγμα του Όθωνος θεωρήθηκε διατηρητέα εν λειτουργία και προσαρτήθηκε σ’ αυτήν ως μετόχι η διαλυθείσα Μονή Φανερωμένης Σαλαμίνος.  

 

Κύθνος: Παναγιά Κανάλα

Η εκκλησία της Παναγιάς της Κανάλας είναι από τους σημαντικότερους χώρους προσκυνήματος στις Κυκλάδες καθώς φυλάσσει τη θαυματουργή εικόνα, που θεωρείται έργο του Αποστόλου Λουκά. Η εικόνα της Παναγίας όπως λέει η παράδοση βρέθηκε από τους ψαράδες στο στενό – κανάλι -ανάμεσα στην Κύθνο και τη Σέριφο.

Κάπου εκεί στον όρμο της Κανάλας, σε μια βάρκα, ψαράδες σήκωναν τα παραγάδια και ξαγκίστρωναν τη σοδειά τους

Εκεί που τραβούσαν τα παραγάδια σιγά – σιγά η βάρκα όλο και έφτανε προς τα βράχια, εκεί κοντά στην ακτή, ένας από τους ψαράδες αντίκρυσε ένα φως. Ένα φως που παιχνίδιζε και κυμάτιζε, που μια στιγμή, για μια μόνο στιγμή φαινότανε, κι ύστερα έσβηνε και πάλι παρουσιαζότανε. Φοβήθηκαν οι δόλιοι, κρύος ίδρωτας τους έλουζε και σκέφτηκαν να φύγουν μακριά. Γρήγορα, χωρίς ανάσα τραβούσαν τα παραγάδια τους. Κάποτε σταμάτησαν, τα παραγάδια κάπου είχαν μπλεχτεί και ήταν αδύνατον να φύγουν.

Βοήθα Παναγία μου, παρακάλεσε ένας ψαράς.

Το φως που πάντα τόβλεπαν ν’ ανάβει και να σβήνει, έγινε ανέσπερο και έλαμψε με μιάς παράξενα, δυνατά. Τα παραγάδια λευτερώθηκαν. Μα τώρα σαν κάποια δύναμη να τους ωθούσε, δεν έφυγαν, μα θαρετά τράβηξαν ίσια, ολόισια στο φως, στο φως το θείο, το ανέσπερο, το ιερό φως.

Πλησίασαν και είδαν κάτι που ‘μειναν εμβρόντητοι. Το φως έβγαινε μέσα από το βυθό, σαν πύρινη φλόγα και πλάι ένα ορθοστάδην πλεούμενο πλατύ ξύλο. Δίχως σκέψη τ’ ανέσυραν για να δουν. Ο ένας ψαράς φώτισε με το δαυλό και η Παναγιά γλυκιά και ήρεμη, παρουσιάστηκε εκεί πάνω στο ξύλο ζωγραφισμένη.

Σταυροκοπήθηκαν, φίλησαν το εικόνισμα. Η φλόγα με μιας σβήστηκε κι οι ψαράδες με το άγιο εικόνισμα και την καλή σοδειά, πλώρισαν για την αμμουδιά μας με πόση χαρά, με πόση λαχτάρα, με πόσο δέος μέσα στην ψυχή τους.

Στο χωριό, την Δρυοπίδα σαν έφτασαν, διηγήθηκαν τη νύχτα τους, το θαύμα της σοδειάς, το φως το ανέσπερο, την εύρεση της Παναγίας. Και το νησί σε λίγο αναστατώθηκε. Γυναίκες, άντρες, γέροι και παιδιά, μαζεύτηκαν γύρω στο εικόνισμα, όπου άναβαν κεριά και έκαιγαν λιβανωτά. Ο κλήρος έκανε δοξολογία και ολημερίς χαρμόσυνα χτυπούσαν οι καμπάνες. Αρχές, κλήρος, λαός, όλοι με μια χαρά αγκαλιάζονταν, φιλιόντουσαν και ορκίστηκαν στη χάρη της, εκκλησιά να χτίσουν, όμορφη και λαμπρή, κι εκεί ν’ αποθέσουν το ιερό το εύρημα.

Χωρίς πολλά η απόφαση μπήκε στην πράξη κι άρχισε κάπου εκεί που βρέθηκε το εικόνισμα, να χτίζεται η Παναγιά η Κανάλα. Μα της Παναγιάς δεν άρεσε η μεριά και μια νύχτα παρουσιάστηκε στον ύπνο των ψαράδων και ζήτησε η εκκλησιά να γίνει όχι εκεί που χτιζότανε, αλλά σ’ άλλο μέρος, σ’ αυτό που σήμερα βρίσκεται». 

Κάθε Δεκαπενταύγουστο στην Παναγιά την Κανάλα γίνεται μεγάλο πανηγύρι με την περιφορά αλλά και την αναπαράσταση της εύρεσης της εικόνας της Παναγίας.
 

 Κέα: Παναγία η Καστριανή

Είναι η προστάτιδα του νησιού, η αγαπημένη Παναγία των κατοίκων, που προστρέχουν στη χάρη Της για βοήθεια και προστασία.

Η Ιστορία της «Παναγίας Καστριανής Κέας» αρχίζει κατά  το 1700.

Την περίοδο εκείνη ολόκληρη η περιοχή επάνω και γύρω από το Ιερό Προσκύνημα ανήκε  στον κτηνοτρόφο Γιακουμέτο, ο οποίος είχε βοσκούς που έβοσκαν τα πρόβατα του και έμεναν στη περιοχή.

Κάποια νύκτα οι βοσκοί αυτοί βλέπουν στη κορφή του βράχου επί του οποίου βρίσκεται σήμερα το Ιερό προσκύνημα να λάμπει ένα φως σαν αστραπή, έκπληκτοι δύο εξ αυτών σπεύδουν στη Ιουλίδα και ενημερώνουν τον Γιακουμέτο για το θαυμαστό σημείο πού είδαν.

Ο Γιακουμέτος αμέσως ήλθε απέναντι από τον βράχο και όταν νύχτωσε είδε και ο ίδιος το θαυμάσιο αυτό φως να εξέρχεται σαν αστραπή από την κορυφή του.

Την επομένη ημέρα, σκαρφάλωσαν στον απότομο βράχο μέσα από τους πυκνούς θάμνους, πού λέγονται σχοίνα και αφού νύχτωσε αντίκρισαν το φώς να βγαίνει μέσα από μια συστάδα σκίνων, κατάλαβαν τότε ότι αυτό ήταν Θεϊκό σημάδι και την επομένη έσκαψαν στο σημείο αυτό και βρήκαν το εικόνισμα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Με δάκρυα και μεγάλη χαρά, ο Γιακουμέτος επιστρέφει στη πόλη και αναγγέλλει το θαυμάσιο γεγονός στον τότε Αρχιερέα του Νησιού και στους προεστούς και κατοίκους, οι οποίοι έσπευσαν με τη σειρά τους και με μεγάλη ευλάβεια ασπάσθηκαν το Ιερό εικόνισμα.

Απεφάσισαν τότε να κτίσουν ένα Ναό απέναντι στη θέση «κελιά»όπου υπήρχε και νερό, όμως η παράδοση λέει ότι θεμελίωναν την μια μέρα και την επομένη έβρισκαν τα θεμέλια γκρεμισμένα, και τα εργαλεία τους τα έβρισκαν στο μέρος που βρέθηκε το Ιερό εικόνισμα, κατάλαβαν τότε ότι η Παναγία ήθελε εκεί να γίνει ο Ναός, έτσι κατασκευάστηκε ο κάτω 'Ιερός Ναός και έπειτα το 1912 έγινε ο επάνω μεγαλοπρεπής Ναός.

 Είναι χτισμένη σ έναν απότομο λόφο το Καστρί. Το θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον, η απεραντοσύνη της θάλασσας και η υποβλητική θρησκευτική ατμόσφαιρα δημιουργούν στον επισκέπτη μια ψυχική ικανοποίηση και ευφορία.
 

Νάξος :  Παναγία Δροσιανή Η Παναγία η Δροσιανή είναι ένα Βυζαντινό μοναστήρι νότια του χωριού Μονή στη Νάξο και δίπλα από το κοινοτικό κοιμητήριο (νεκροταφείο), που είναι από τα αρχαιότερα των Βαλκανίων ( 6ος αιώνας).

Το μοναστήρι της Παναγίας της Δροσιανής είναι από τα παλαιότερα πρωτοχριστιανικά μνημεία στον ελληνικό χώρο υπήρξε ένα  μεγάλης σημασίας  θρησκευτικό κέντρο για τους Ναξιώτες. Ενώ σήμερα όπου έχει αποδοθεί ως μουσείο έχει μετατραπεί σε ένα παγκόσμιου ενδιαφέροντος μνημείο με επισκέπτες από όλο τον κόσμο.
Η ονομασία «Δροσιανή» εικάζεται ότι προήλθε από το ότι οι κάτοικοι του χωριού σε μια πολύ μεγάλη περίοδο ανομβρίας απευθύνθηκαν στην Παναγία με λειτουργίες και τάματα για να την παρακαλέσουν να βρέξει έτσι ώστε να μην ξεραθούν τα δέντρα και οι μπαξέδες και να ζήσουν οι κάτοικοι που κατ' εξοχήν είναι αγρότες.

Το επίθετο Δροσιανή δεν είναι καθόλου τυχαίο για την Νάξο καθώς στην ναξιώτικη παράδοση υπάρχει πάντα μεγάλη ανησυχία για το αν θα βρέξει. Αφιερωμένο στην Παναγία της βροχής λοιπόν το μοναστήρι από τους ευσεβείς Ναξιώτες, σε μια προσπάθεια να ξορκίσουν την ανομβρία ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των καλλιεργητών.

 Στον κεντρικό ναό του μοναστηριού που είναι μονόχωρος τρίκογχος με τρούλο, κτισμένος κατά τον αιγαιοπελαγίτικο τρόπο, με ακατέργαστες πέτρες, μετά από πολύχρονες προσπάθειες έχουν αποκαλυφθεί, όλο το αρχιτεκτονικό μεγαλείο του ναού καθώς και οι πρωτότυπες τοιχογραφίες του 7ου αιώνα,  που για πολλές εκατονταετίες καλύπτονταν από μεταγενέστερες τοιχογραφίες που φτάνουν μέχρι τον 14ο αιώνα.

 Μόλις τη δεκαετία του 1970 έγιναν οι ανασκαφές από την αρχαιολογική υπηρεσία και αποκαλύφθηκαν τα παρεκκλήσια του ναού. Μέχρι τότε το μόνο μέρος που ήταν ορατό ήταν η κυρίως εκκλησία που ήταν και η πλέον πρόσφατη. Η εκκλησία είναι στην ουσία ένα σύμπλεγμα από τέσσερις εκκλησίες. Στο βόρειο τοίχο του ναού είναι προσκολλημένα τρία, μεταγενέστερα του αρχικού ναού, μονόχωρα παρεκκλήσια με ισάριθμες θύρες, που ανοίγονται στον ίδιο τοίχο. Τα δύο ακραία στεγάζονται, όπως ο αρχικός ναός, με τρούλους, που υψώνονται επίσης σε γωνιώδεις βάσεις και είναι και αυτά τρίκογχα. Στην αψίδα του ανατολικού παρεκκλησίου σώζονται ίχνη τοιχογραφιών βυζαντινής εποχής και στη βάση της υπολείμματα επισκοπικού θρόνου. Το παρεκκλήσιο αυτό, σύμφωνα με τις σχετικές έρευνες, βρέθηκε ότι εχρησιμοποιείτο ως οστεοφυλάκιο. Το μεσαίο παρεκκλήσιο χτίστηκε πάνω στον υπάρχοντα βράχο και στεγάζεται με χαμηλό κωνικό τυφλό τρούλο. Κάτω από τα μεταγενέστερα στρώματα τοιχογραφιών και ασβεστωμάτων, οι εργασίες των Εφορειών Βυζαντινών Αρχαιοτήτων αποκάλυψαν, στον τρούλο, στην κόγχη της κεντρικής αψίδας του ιερού και στη βόρεια κόγχη του αρχικού ναού, τις αρχικές τοιχογραφίες του μνημείου, που χρονολογούνται στο πρώτο μισό του 7ου αι.

Σώζονται πολλές αγιογραφίες. Αυτές που φαίνονται τώρα είναι και οι παλαιότερες, μιας και τα δύο επόμενα στρώματα έχουν αφαιρεθεί και έχουν μεταφερθεί σε μουσεία.

Πρόκειται ίσως για το πληρέστερα σωζόμενο τοιχογραφικό εκκλησιαστικό πρόγραμμα της περιόδου, με εικονογραφικές ιδιοτυπίες που δεν συναντώνται σε κανένα άλλο γνωστό μνημείο. Η μοναδική διπλή παράσταση του Χριστού στον τρούλο, ως νέου με λίγα γένεια και ως ώριμου άνδρα με γενειάδα, ερμηνεύει πιθανότατα το δόγμα της διπλής, θείας και ανθρώπινης, φύσης του θεανθρώπου. Στη κόγχη της αψίδας του ιερού παριστάνεται η Ανάληψη, όπου έξι άγγελοι, αντί για τέσσερις όπως συνήθως, ανακρατούν τη δόξα του Χριστού. Από τις σωζόμενες αφιερωματικές επιγραφές μαθαίνουμε ότι η ζωγράφιση των "ιερών εικόνων" έγινε με τη χορηγία πολλών χριστιανών. Στο εσωτερικό, σώζονται αλλεπάλληλα στρώματα τοιχογραφιών, το νεότερο των οποίων χρονολογείται στο 14ο αι. και κάλυπταν το αρχικό στρώμα των τοιχογραφιών του μνημείου τον 7ο αι.

Η Παναγία η  Δροσιανή σύμφωνα με τους όλους τους μελετητές διαθέτει το καλύτερα σωζόμενο τοιχογραφικό πρόγραμμα της περιόδου. Το επίσης πολύ σημαντικό εκτός από την ηλικία, στις σωσμένες τοιχογραφίες είναι η μοναδικότητα τους καθώς παρουσιάζουν καλλιτεχνικές ιδιοτυπίες που δεν έχουν παρατηρηθεί σε κανένα άλλο μνημείο του Χριστιανισμού.

 Παναγία η Γκρεμνιώτισσα Ιος

 Οι ντόπιοι την ονόμασαν Παναγία Γκρεμιώτισσα και ο θρύλος λέει πως η θαυματουργή εικόνα  ταξίδεψε πάνω σε μια σχεδία, με ένα αναμμένο καντήλι συνέχεια δίπλα της, που δεν έσβησε ούτε από τα κύματα ούτε από τους ανέμους, οδηγώντας τους πιστούς από την τουρκοκρατούμενη Κρήτη μέχρι τις ακτές της Ίου.

Μια άλλη τοπική παράδοση θέλει την εικόνα της Παναγίας με τον Χριστό να έχει βρεθεί στον όρμο του Μυλοπότα, μέσα στα βράχια, φωτισμένη από ένα καντήλι. Οι κάτοικοι την μετέφεραν στο ναό του Τιμίου Σταυρού. Ως εκ θαύματος όμως, η εικόνα μεταφερόταν τη νύχτα στο σημείο που ήθελε εκείνη σήμερα -κι έτσι κτίστηκε εκεί η νέα εκκλησία προς τιμήν της Παναγίας.

Παναγία Χοζοβιώτισσα Αμοργός

Στην Αμοργό, πάνω σε έναν γκρεμό 300 μέτρων δεσπόζει το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Χοζοβιώτισσας που τιμάται στις 15 Αυγούστου.

Κτίστηκε το 1088 μ.Χ. από το βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Α' Κομνηνό σύμφωνα με επιγραφή της Ι. Μονής.

Για τον τρόπο άφιξης της εικόνας στην Αμοργό υπάρχουν δύο παραδόσεις: Η πρώτη λέει ότι η εικόνα βρέθηκε μέσα σε μια βάρκα εκεί ακριβώς που είναι κτισμένο το σημερινό μοναστήρι. Λέγεται ότι την εικόνα τοποθέτησε μια ευσεβής κυρία μέσα σε βάρκα από την πόλη Χόζοβα της Παλαιστίνης και την άφησε να ταξιδέψει μόνη της στην θάλασσα, για να γλιτώσει από τα χέρια των εικονομάχων.

Η δεύτερη εκδοχή λέει ότι τη θαυματουργική εικόνα έφεραν στην Αμοργό μοναχοί από το μοναστήρι του Χοτζεβά της Παλαιστίνης, που βρίσκεται κοντά στην Ιεριχώ, οι οποίοι έφυγαν λόγω των διωγμών από τους εικονομάχους.

Περνώντας από την Κύπρο οι μοναχοί έπεσαν πάνω σε ληστές που βεβήλωσαν, έσκισαν στα δύο και έριξαν στη θάλασσα την εικόνα. Τα δύο τεμάχια ήρθαν με θαυματουργικό τρόπο κάτω από το βράχο της Αμοργού κι ενώθηκαν μόνα τους χωρίς να διακρίνεται τίποτε.

Άλλοι λένε ότι συγκολλήθηκαν από τους μοναχούς που συνέχισαν το ταξίδι τους, έφτασαν στην Αμοργό και έκτισαν το μοναστήρι στον τόπο που τους υπέδειξε η Παναγία. Μάρτυρας για τον τόπο αυτό ήταν η σμίλη, που για αιώνες βρισκόταν σφηνωμένη στο βράχο και έπεσε το 1952.
 

 Άνδρος:  Παναγία  Θεοσκέπαστη

Είναι ιδιαίτερα συγκινητική η θρησκευτική ιστορία του ναού της Θεοσκεπάστου που κτίστηκε στον όρμο του Παραπορτιού κοντά στο κύμα που χτυπά πάνω στα βράχια, εκεί που σε μια βραχώδη σπηλιά βρέθηκε ως εκ θαύματος η Αγία Εικόνα της Θεομήτορος, μια σκοτεινή και άναστρη βραδιά, σύμφωνα με τον ιστορικό Δ.Πασχάλη.

 

 Ένα φουρτουνιασμένο βράδυ η εικόνα της Παναγίας ερχόταν από το πέλαγος προς την ακρογιαλιά με ένα παράξενο φώς. Οι άνθρωποι του νησιού ακολούθησαν το φώς που τους οδήγησε σε μια μικρή σπηλιά. Έκπληκτοι, μέσα στην σπηλιά, πάνω σε φύκια, είδαν την εικόνα της Παναγίας. Την προσκύνησαν και την μετέφεραν στο παρεκκλήσι του Αγίου Αθανασίου. Την άλλη μέρα όμως η εικόνα γύρισε στην σπηλιά της! Έτσι, οι νησιώτες αποφάσισαν να χτίσουν Ναό πάνω από την σπηλιά. Οι εργασίες για την ανέγερση του ναού έγιναν με γοργούς ρυθμούς και η Εκκλησιά ήταν σχεδόν έτοιμη σε ελάχιστο χρόνο. Έλειπε όμως η σκεπή, γιατί δεν υπήρχε ξυλεία. Η ίδια η Παναγία φρόντισε γι’ αυτό. Ένα καράβι φορτωμένο με ξυλεία κινδύνευσε ανοιχτά στο πέλαγος έξω από την Άνδρο. Ο καπετάνιος μαζί με τους ναυτικούς παρακαλούσαν την Παναγία να τους σώσει από τον επικείμενο κίνδυνο. Φωτισμένος ο καραβοκύρης έριξε την ξυλεία στη θάλασσα. Έτσι το πλοίο σώθηκε. Η ξυλεία σιγά σιγά βγήκε στην ακτή κοντά στην σπηλιά, για να σκεπάσουν οι μάστορες την ξεσκέπαστη Εκκλησία. Επειδή η ξυλεία βρέθηκε αναπάντεχα και μάλιστα στην ώρα της, πραγματικά θεόσταλτη, η Εκκλησία της Παναγίας ονομάστηκε «Θεοσκέπαστη».

Ο ναός γιορτάζει πάντοτε Παρασκευή και συγκεκριμένα αυτή του Ακαθίστου Ύμνου, οπότε συρρέει πλήθος κόσμου, προεξάρχοντος του Μητροπολίτου και του ιερού κλήρου και προσφέρουν το προσκύνημά τους μπροστά στη κατάφορτη από τάματα εικόνα της Παναγίας.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι η Παναγία η Θεοσκέπαστη είναι προστάτιδα ολόκληρου του νησιού της Άνδρου και ιδιαιτέρως των ναυτικών της που αποτελούν μεγάλη μερίδα του πληθυσμού της.

 

 

Στην Άνδρο, πάνω στον βράχο στην είσοδο της χώρας υπάρχει το εκκλησάκι της Παναγιάς της θαλασσινής. Σύμφωνα με την παράδοση, η Παναγία Θαλασσινή προστατεύει αυτούς που ταξιδεύουν στην θάλασσα, μαζί με τον Άγιο Νικόλαο.

Στους κανόνες τις αγιογραφίας αναφέρεται ότι, η μητέρα του Χριστού φοράει πάντα κόκκινο χιτώνα εξωτερικά, που δηλώνει την ανθρώπινη φύση της και μπλε ή σκούρο πράσινο από μέσα, που μαρτυρεί την άμεση συσχέτισή της με την γέννηση του Θεανθρώπου. Στην περίπτωση όμως της Παναγιάς της Θαλασσινής, βλέπουμε την Παναγία να φοράει μπλε ρούχα.

Σέριφος :  Παναγία Σερίφου

Η εκκλησία είναι βυζαντινή και είναι η αρχαιότερη εκκλησία του νησιού, χτισμένη γύρω στο 950 – 1000. Είναι ρυθμού σταυροειδούς βασιλικής και οι αξιόλογες τοιχογραφίες της χρονολογούνται από τον 14ο και 17ο αιώνα.

Η εκκλησία λέγεται και Ξυλοπαναγιά εξαιτίας ενός εθίμου που λάμβανε χώρα κατά τη διάρκεια του εορτασμού της, στο πανηγύρι που γίνεται το Δεκαπενταύγουστο.

Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821, στην οποία οι Σεριφιώτες συμμετείχαν ενεργά, τα κελιά της χρησιμοποιήθηκαν σαν καταφύγιο προσφύγων από την Πελοπόννησο αλλά και τα γύρω νησιά.

 

Παναγία Χρυσοπηγής Σίφνος

 Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση, τα χρόνια των Κουρσάρων στα κελιά της Παναγιάς της Χρυσοπηγής, ζούσαν καλόγριες. Σε μια επιδρομή στο νησί, και ενώ οι περισσότερες από τις καλόγριες της πρόλαβαν να φύγουν μακριά από τους επιδρομείς, μια εξ΄ αυτών έμεινε πίσω στην μονή. Καταδιωκόμενη από τους Κουρσάρους, η καλόγρια παρακάλεσε την Παναγιά να την σώσει. Και αυτή το έκανε το θαύμα της. Χώρισε τον όρμο στα δύο δημιουργώντας ένα σχίσμα, ρίχνοντας τους επιδρομείς στην θάλασσα. Η Παναγία Χρυσοπηγή έχει ανακηρυχθεί προστάτιδα του νησιού από το 1964 μ.Χ. και στη Παναγία αποδίδονται πολλά  θαύματα.

Η κύρια εκκλησία είναι μια βασιλική με κυλινδρικό θόλο και εσωτερικούς τοίχους που σχηματίζουν μια ημικυκλική αψίδα. Το δάπεδο είναι μαρμαρόστρωτο και φέρει μια επιγραφή με τη χρονολογία 1818 μ.Χ. Διαθέτει επίσης ένα υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο.

Κανονικά εορτάζει την Πέμπτη μέρα μετά το Πάσχα, όμως στη Σίφνο η Παναγιά η Χρυσοπηγή τιμάται πανηγυρικά την ημέρα της Ανάληψης του Κυρίου, δηλαδή 40 μέρες ύστερα από το Πάσχα.

 Κύθηρα Παναγία Μυρτιδιώτισσα

 Σύμφωνα με την παράδοση η αυθεντική εικόνα της Θεοτόκου με το Χριστό βρέθηκε από ένα βοσκό σε μια κοιλάδα νοτιοδυτικά του νησιού γεμάτη από μυρτιές, που ονομάζονται «Μυρτίδια», τον 13ο αιώνα μ.Χ. Στην εικόνα αυτή αρχικά «διεκρίνοντο καθαρά τα χαρακτηριστικά μέχρι στέρνων» της Θεομήτορος και του Χριστού, «με την πάροδο του χρόνου όμως απέκτησε σταδιακά το σκούρο χρώμα».

Το πιθανότερο είναι η ιστόρηση της εικόνας αυτής να έγινε από τον Ευαγγελιστή Λουκά (1ος αιώνας μ.Χ.). Στη θέση της «εύρεσης» ο πτωχός βοσκός έκανε ένα μικρό εκκλησάκι και στην περιποίηση του αφιέρωσε τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του. Μετά το θάνατο του ευσεβούς βοσκού, την περιποίηση του μικρού Ναού της Μυρτιδιώτισσας ανέλαβε ο Μοναχός Λεόντιος, ο οποίος με χρηματική βοήθεια Κυθηρίων μεγάλωσε λίγο το αρχικό εκκλησάκι και έκτισε γύρω του μερικά κελιά για τη φιλοξενία των προσκυνητών.

Όμως το πλήθος των προσκυνητών που κατέφθαναν από διάφορα μέρη δημιούργησε την ανάγκη ενός μεγάλου Ναού. Το δύσκολο αυτό έργο της ανέγερσης ξεκίνησε με πολύ ζήλο, προσπάθειες και εράνους ο δραστήριος Ιερομόναχος Αγαθάγγελος Καλλίγερος το 1841 μ.Χ. και σε δεκαέξι χρόνια έγινε ένα υπέροχο συγκρότημα που αποτελείται από μεγαλοπρεπή Ναό, ένα αριστουργηματικό πανύψηλο καμπαναριό και πολλά κελιά φιλοξενίας.

Ο μικρός Ναός της «εύρεσης», το Καθολικό, όπως λέγεται, παρέμεινε κάτω από το μεγάλο Ναό, διατηρείται σε άριστη κατάσταση και εκεί φυλάσσεται κατά τους χειμέριους μήνες η εικόνα της Παναγίας που η αγάπη των Κυθηρίων τη φύλαξε μέσα σε μια ολόχρυση επένδυση, αληθινό αριστούργημα φτιαγμένο από τον Κρητικό καλλιτέχνη Νικόλαο Σπιθάκη το 1827 μ.Χ.

Στο κάτω μέρος της χρυσής επένδυσης απεικονίζονται τρία θαύματα: το θαύμα της εύρεσης της εικόνας από το βοσκό, το θαύμα της θεραπείας του παραλύτου στις 24 Σεπτεμβρίου (αρχές του 17ου αιώνα) και το θαύμα της διάσωσης του φρουρίου των Κυθήρων από τους κεραυνούς (22 Ιανουαρίου 1829) κατά τη διάρκεια της φύλαξης της εικόνας της Παναγίας εντός του φρουρίου για το φόβο των πειρατών που μάστιζαν τη Μεσόγειο.

 

 Φολέγανδρος:  Η Παναγιά της Κοιμήσεως Η Παναγία είναι η πιο φημισμένη εκκλησία της Φολέγανδρου και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Είναι κτισμένη σε ένα βράχο πάνω από την Χώρα, και δεσπόζει με το κατάλευκο χρώμα της στη θέση κάποιου αρχαίου ναού, του οποίου έχει χρησιμοποιηθεί οικοδομικό υλικό. Στην εκκλησία φυλάσσεται μία ασημοστόλιστη εικόνα της Παναγίας που χρονολογείται από τους Βυζαντινούς χρόνους.

 

Η εικόνα, σύμφωνα με τις ντόπιες παραδόσεις, είναι θαυματουργή και συνδέεται με πολλές ιστορίες με επιδρομές πειρατών και άλλους θρύλους. Τα παλιά χρόνια, την Πρωτομαγιά του 1790, λίγο πριν τον ξεσηκωμό του Αιγαίου από τον Λάμπρο Κατσώνη, εμφανίστηκαν απειλητικά 18 φούστες με Αλγερίνους πειρατές, τους φοβερότερους πειρατές της εποχής που λυμαίνονταν το Αιγαίο. Οι  κάτοικοι του νησιού έτρεξαν ψηλά στην εκκλησία της Παναγίας για να τους προστατεύσει.

Αφού προσευχήθηκαν ευλαβικά και με κλάματα απελπισίας, αλλά και ελπίδας για την βοήθεια της Παναγίας, πήραν την εικόνα της, την μετέφεραν στην άκρη του γκρεμού παρακαλώντας την να τους σώσει. Τότε ένας φοβερός βοριάς φύσηξε μανιασμένα, παρέσυρε τα πειρατικά και τα βούλιαξε πνίγοντας όλους τους φοβερούς πειρατές. Σώθηκε μόνο ένας χριστιανός αιχμάλωτος που κολύμπησε προς την στεριά και όταν έφτασε σώος κοντά στους σωσμένους πιστούς, με ξέπνοη φωνή τους είπε, ότι πριν βουλιάξουν τα καράβια, είδε μια μεγάλη αστραπή να κατεβαίνει από ψηλά από τον βράχο και να κτυπάει τα καράβια. Όλοι απέδωσαν το γεγονός σε θαύμα της Παναγίας και έκτοτε οι ντόπιοι θεωρούν την Πρωτομαγιά μεγάλη γιορτή.
 

 Μύκονος: Παναγία Τουρλιανή Στο χωριό Άνω Μεριά βρίσκεται η  Μονή της Παναγιάς Τουρλιανής. Ιδρύθηκε το 1542 σε θέση όπου προυπήρχε παλαιά εκκλησία των Εισοδίων της Παναγίας. Η ονομασία της Μονής οφείλεται στην εικόνα που βρέθηκε να επιπλέει στη θαλάσσια περιοχή του Τουρλού στη δυτική πλευρά του νησιού και σύμφωνα με την παράδοση είναι αγιογραφημένη από τον Ευαγγελιστή Λουκά. 

 

 

 

 Αστυπάλαια Παναγιά Πορταϊτισσα Στην Χώρα δεσπόζει η κατάλευκη εκκλησία της Παναγιάς της Πορταϊτισσας, με όμορφο καμπαναριό. Η Παναγιά η Πορταϊτισσα αποτελεί το θρησκευτικό κέντρο του νησιού και το μεγαλύτερο του προσκύνημα, θεωρείται από τις πιο όμορφες εκκλησίες στα Δωδεκάνησα. Η ακριβή τοποθεσία της είναι στην είσοδο του κάστρου στη θέση Ροδιά  και η ανέγερση της κράτησε εννιά χρόνια και στη διάρκεια της η παράδοση μιλά για πολλά θαύματα. Είναι αφιερωμένη στην Παναγιά την Πορταϊτισσα της Μονής Ιβήρων, αντίγραφο της εικόνας της οποίας έφερε ο Όσιος Άνθιμος στην Αστυπάλαια.

Έχει ξυλόγλυπτο εικονοστάσι ντυμένο με λεπτό φύλλο χρυσού.  Στην Αστυπάλαια επίσης, υπάρχει το μοναστήρι της Παναγίας της Φλεφαριώτισσας, Η μονή της Παναγιάς Φλεβαριώτισσας είναι στην καρδιά των κατοίκων της Αστυπάλαιας. Κατεβαίνουν στο νησί για χάρη της τον χειμώνα στη γιορτή της Υπαπαντής του Χριστού (2 Φεβρουαρίου).  Στην Αστυπάλαια βρίσκεται, στο Καστελάνο το μοναστήρι της Παναγίας της Πουλαριανής, προστάτιδας των ναυτικών. Ο βράχος σχηματίζει την Παναγία με το βρέφος στην αγκαλιά της. Σύμφωνα με την παράδοση, σε κακοκαιρίες ανάβει φως.

 Ανάφη: Παναγία Καλαμιώτισσα

Ο ναός είναι αφιερωμένος στο Γενέθλιο της Θεοτόκου και φέρει την επωνυμία «Καλαμιώτισσα», επειδή βρίσκεται στο όρος Κάλαμος της Ανάφης. Κατά την τοπική παράδοση ονομάζεται έτσι γιατί η εικόνα της Θεοτόκου βρέθηκε σε κορυφή βράχου, αναρτημένη επάνω σε καλάμι. Επειδή η Θεοτόκος ήθελε να κτιστεί εκεί το μοναστήρι της μετέφερε την νύχτα τα εργαλεία των εργατών που έκτιζαν την εκκλησία. Έτσι το μοναστήρι οικοδομήθηκε στην κορυφή του βράχου, ύψους 460μ.

Το καθολικό είναι ένας μονόχωρος τρουλαίος ναός με υψηλές αναλογίες, οκτάπλευρο εξωτερικά τύμπανο τρούλου, ευρεία ημικυκλική αψίδα ιερού και δίτοξο νεοκλασικό καμπαναριό. Το καθολικό σώζει εσωτερικά ξυλόγλυπτο τέμπλο του 18ου αιώνα μ.Χ. Την μονή επισκέφθηκε περί το 1700 μ.Χ. ο Γάλλος περιηγητής Τουρνεφόρ, ο οποίος χαρακτηρίζει την τοποθεσία ως μία από τις τρομερότερες του κόσμου.

 

 

 

 

 

Παναγία η Καβουριανή στη Λέρο

Στα Δωδεκάνησα πιο γνωστή είναι η Παναγία η Καβουριανή στη Λέρο. Βρίσκεται κοντά στον οικισμό Ξηρόκαμπος. Το γραφικό εκκλησάκι ονομάζεται και της Καβουράδαινας, διότι στη θέση που είναι, κατά την παράδοση, ένας ψαράς που έψαχνε για καβούρια βρήκε μέσα σε σχισμή την εικόνα της Παναγίας

 

Η Παναγία η Διασώζουσα στην Πάτμο

Στην Πάτμο η Παναγία η Διασώζουσα, πίσω από τη Μονή του Θεολόγου, η εκκλησία της Παναγιάς του Γράβα στη Χώρα, το κάθισμα της Παναγίας του Απόλου στον Κάμπο, το μοναστήρι της Παναγίας στο Λιβάδι, η Παναγία η Κουμάνα στη Σκάλα είναι μερικές μόνο από τις υπάρχουσες στο νησί. Στην κορυφή της χερσονήσου Γερανού δεσπόζει η Παναγία του Γερανού. Στις 14 Αυγούστου τελείται εσπερινός και την επομένη γίνεται λειτουργία με λαϊκό πανηγύρι που διαρκεί όλη τη νύχτα.

Παναγία Διασώζουσα Πάτμος

Ο Επιτάφιος της Παναγίας στο νησί της Αποκάλυψης

Στο νησί της Πάτμου, στο Ιερό Σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη, οι μοναχοί τηρούν το έθιμο του επιταφίου της Παναγίας, ένα έθιμο με βυζαντινές καταβολές. Ο χρυσοποίκιλτος επιτάφιος της Παναγίας περιφέρεται στα σοκάκια του νησιού σε μεγαλοπρεπή πομπή, ενώ οι καμπάνες του μοναστηριού και των άλλων εκκλησιών ηχούν ασταμάτητα.

 Λέσβος:  Παναγία Αγιάσου

Στο κέντρο της Αγιάσου βρίσκεται ένα από τα σπουδαιότερα προσκυνήματα της Λέσβου, ο εντυπωσιακός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου. Η ιστορία του είναι άρρηκτα δεμένη με την εικόνα της Παναγίας με την επιγραφή «Αγία Σιών», σε παραφθορά της οποίας οφείλεται η ονομασία του οικισμού.

Ο ναός οικοδομήθηκε το 1170-1173 για να στεγάσει την εικόνα που είχε φέρει μαζί με άλλα κειμήλια από τα Ιεροσόλυμα ο ιερομόναχος Αγάθων ο Εφέσιος τον 9ο αιώνα, την εποχή της εικονομαχίας. Η εικόνα αρχικά φυλασσόταν σε γειτονική μονή, ενώ στη σημερινή θέση του ναού είχαν μεταφερθεί τα οστά του Αγάθωνα. Με κέντρο τον ναό διαμορφώθηκε μονή και σταδιακά γύρω της αναπτύχθηκε ο οικισμός.
Στην πανέμορφη εκκλησία της Παναγίας της Αγιάσου, οι πιστοί σπεύδουν να προσκυνήσουν την θαυματουργή εικόνα της Κυρίας Θεοτόκου, που φιλοτέχνησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Την ημέρα της γιορτής της Παναγίας, ύστερα απ' τη καθιερωμένη λειτουργία, γίνεται η περιφορά της εικόνας γύρω από το ναό, ενώ οι εορταστικές εκδηλώσεις φθάνουν στο αποκορύφωμά τους με τις μουσικές και χορευτικές εκδηλώσεις στην πλατεία του χωριού.

Ρόδος

 Παναγία Τσαμπίκα : Η ιστορία θέλει την εικόνα της Παναγιάς της Τσαμπίκας να έρχεται στη Ρόδο από την Κύπρο, από το Μοναστήρι της Παναγιάς του Κύκκου. Ένας βοσκός έβλεπε ένα φως ψηλά στο βουνό Ζαμβύκη του χωριού Αρχάγγελος για τρία βράδια και τότε αποφάσισε να πάει να δει από πού ερχόταν η λάμψη. Όταν βρέθηκε η εικόνα από το βοσκό επιστράφηκε στην Κύπρο. Λέγεται πως τρεις φορές πρωί έπαιρναν την εικόνα στην Κύπρο και βράδυ επέστρεφε με θαυματουργικό τρόπο πίσω στο βουνό της Ρόδου. Ως σημάδι επιβεβαίωση ότι η εικόνα που έπαιρναν οι μοναχοί πίσω στην Κύπρο ήταν η δική του, την έκαψαν σε μια γωνιά στο πίσω μέρος. Την Τρίτη φορά που η εικόνα γύρισε στη Ρόδο, έμεινε μόνιμα εκεί. Ακόμα και τις φορές που έφευγε σαν προσκύνημα σε άλλο τόπο, η εικόνα επέστρεφε μόνη της στη Ρόδο. Την ονόμασαν Τσαμπίκα  από την τοπική  λέξη «τσάμπα» που σημαίνει σπίθα και συνδέεται με τον τρόπο εύρεσης της εικόνας. Γύρω στα δυο χλμ από το χωριό Αρχάγγελος, ψηλά στο βουνό υπάρχει ένα μικρό παρεκκλήσι της Παναγιάς της Τσαμπίκας, εκεί είναι η Κυρά η Ψηλή όπως την λένε στο νησί σε ύψωμα 326 μέτρων. Για να ανέβει κανείς στην Κυρά, περπατάει ανηφορικά περίπου για 15 λεπτά και ανεβαίνει αρκετά σκαλιά.

Ξεχωριστή στη Ρόδο είναι η Παναγιά η Καλόπετρα που βρίσκεται στην κορυφή της κοιλάδας των Πεταλούδων και που φέρεται να κτίστηκε το 1782 από τον ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας Αλ. Υψηλάντη. Κάτοικοι των γύρω χωριών επισκέπτονται την μονή όπου μετά τις εκκλησιαστικές εκδηλώσεις ακολουθεί παραδοσιακό γλέντι.

 Παναγία Σκιαδενή

Στους πρόποδες του βουνού Σκιάδι 90  χλμ από τη Ρόδο βρίσκεται η Μονή της Παναγιάς Σκιαδενής. Οφείλει το όνομά της στο Σκιάδιο (σκιερό μέρος). Κατά άλλους στη σκιά ενός μεγάλου σύννεφου ή αν κοιτάξει κανείς από το Μονόλιθο μοιάζει με σκιάδιον, καπέλο αρχαίων.

Στη θέση που βρίσκεται ο ναός υπήρχε αρχαιοελληνικό ιερό της Αρτέμιδος. Στα 1200 μ.Χ. οικοδομήθηκε βυζαντινός ναός. Αγιογραφήθηκε το ΙΗ΄αιώνα και η επέκτασή του ολοκληρώθηκε περί το 1861.

Σύμφωνα με την παράδοση κατά τον ΙΑ΄αιώνα ασκήτευαν δύο ή τρεις μοναχοί. Βλέποντας τη νύχτα φως πήγαν και εντόπισαν την εικόνα της Παναγίας, που εκτίμησαν ότι ιστόρησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Την πήραν στο Ασκηταριό αλλά το πρωί χάθηκε. Την αναζήτησαν και τη βρήκαν εκεί που είναι σήμερα κτισμένος ο ναός.

Παλαιότερη εικόνα του μοναστηριού θα πρέπει να είναι αυτή που βρίσκεται στην Αγία Τράπεζα και είναι κατασκευασμένη με μαστίχι. Η Παναγία η Σκιαδενή πανηγυρίζει 8 Σεπτεμβρίου.

Στη Λίνδο η εκκλησία της Παναγίας είναι του 15ου αιώνα με ενδιαφέρουσες αγιογραφίες, έργα του ζωγράφου Γρηγόρη, από τη Σύμη στα 1779, όπως αναφέρει η επιγραφή πάνω από την πόρτα.

Κλείνοντας με τις Παναγίες της Ρόδου πρέπει ν' αναφερθεί και η Παναγία Φανερωμένη. Λέγεται και Λουβιαρίτσα επειδή στα κελιά της έμεναν οι λουβιάρηδες (λεπροί) του νησιού.
 

Το «Πάσχα του καλοκαιριού» στην Κάλυμνο

Στην Κάλυμνο οι Παναγίες δίνουν το δικό τους τόνο στη μεγάλη γιορτή του καλοκαιριού.

Η Παναγία των Τσουκχουών, η Παναγία η Κυραψηλή, η Παναγία των Αργινωντών,  η Παναγία η Μυρτιώτισσα,  η Γαλατιανή, της Τελένδου, της Ψερίμου και των Βοθυνών είναι οι ναοί που ανοίγουν τις πόρτες τους στους πιστούς που αισθάνονται την ανάγκη ν' ανάψουν ένα κερί στη χάρη Της. Το ελαιοτριβείο της Παναγίας με τα τσούκχουα (το γνωστό πυρήνα των ελιών) υπήρξε η αιτία για το προσωνύμιο που δόθηκε. Στον Αργινώντα προσφέρονται λουκουμάδες και άλλοι μεζέδες, στους Βοθύνους ψήνονται ρεβίθια στους φούρνους και στην Κυρά Ψηλή μετά τον εσπερινό ακολουθεί γλέντι με μοούρι και τσαμπούνες.

 

 

Παναγιά Μυρτιώτισσα Κάλυμνος

 

 

Η Παναγιά του Χάρου στους Λειψούς

Στο Μοναστήρι της Παναγίας στους Λειψούς, η Παναγία δεν κρατάει το Θείο Βρέφος αλλά τον Εσταυρωμένο Χριστό, σε μια εικόνα μοναδική στην χριστιανική παράδοση. Η «Παναγία του Χάρου» γιορτάζει στις 23 Αυγούστου, δηλαδή στα εννιάμερα της Παναγίας.
Σύμφωνα με το έθιμο, που τηρείται από το 1943, τοποθετούνται την άνοιξη κρινάκια γύρω από την εικόνα τα οποία στη συνέχεια ξεραίνονται και ανθίζουν ξανά, τον Αύγουστο.

 

 Λήμνος:  Παναγία Κακαβιώτισσα 

Βρίσκεται κοντά στο χωριό Θάνος, περίπου 4 χλμ. από τη Μύρινα. Κατάλοιπο ενός από τα πολλά μετόχια του νησιού, είναι γνωστό από το 1305, όταν περιήλθε στην ιδιοκτησία της Μονής Μεγίστης Λαύρας. Τότε είχαν εγκατασταθεί στο εξωκκλήσι μοναχοί από τον Άγ. Ευστράτιο, που ανήκαν στη μονή, για να προστατευθούν από τις επιδρομές των Τούρκων. Εντυπωσιακή είναι η θέση του σε δυσπρόσιτη σπηλιά, στην κορυφή του βουνού, ανάμεσα σε επιβλητικά βράχια, θέση που πιθανότατα φιλοξένησε παλαιοχριστιανικό ναό και ερημίτες στη βυζαντινή περίοδο.

Η Παναγιά ονομάστηκε Κακαβιώτισσα από το βουνό Κάκαβο στο οποίο βρίσκεται το ξωκλήσι της. Πρόκειται για τη μοναδική παγκοσμίως άσκεπη εκκλησία, η οποία είναι χτισμένη μέσα σε μια σπηλιά.

 

 Σάμος: Παναγία Σπηλιανή: Βορειοδυτικά του Πυθαγορείου, μέσα σε μια μεγάλη σπηλιά βρίσκεται ένα μικρό εκκλησάκι που είναι αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου.

Υπάρχει μια αρχαία μαρμάρινη εικόνα της Παναγίας, της οποίας όμως δεν διακρίνεται η μορφή. Δίπλα στο εκκλησάκι υπάρχει Αγίασμα. Έξω από την σπηλιά υπάρχει εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο και μερικά κελιά. Το μετόχι της Σπηλιανής ανήκει .

 

Παναγία Σπηλιανή στην Νίσυρο

Ένα από τα πιο γνωστά μοναστήρια των νησιών του Αιγαίου. Η Παναγία Σπηλιανή στην Νίσυρο βρίσκεται σε έναν λόφο στο Μανδράκι, στην πρωτεύουσα του νησιού και γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο. Το πανηγύρι της μονής είναι ξεχωριστό. Εννέα μέρες πριν φτάνουν από τα γύρω νησιά γυναίκες οι λεγόμενες «εννιαμερίτισες» όπου μένουν στη μονή. Καθημερινά κάνουν 300 μετάνοιες και ψάλλουν το μοιρολόι της Παναγίας καθώς και διάφορε αυτοσχέδια «τραγούδια». Οι γυναίκες αυτές διακονούν τη μονή και παραμονή του πανηγυριού ετοιμάζουν το κόλλυβο της Παναγίας. Μετά τον εσπερινό σερβίρονται ρεβίθια σε όλους τους προσκυνητές. Την μέρα του πανηγυριού μετά την λειτουργία λιανεύεται η εικόνα της Παναγίας μέχρι την αυλή του Ζωσιμοπούλειου όπου γίνεται και το πανηγύρι και μοιράζεται το κόλλυβο. Το μεσημέρι επιστρέφει η εικόνα πίσω στο μοναστήρι.

 

 

 Ψέριμος : Η εορτή της Παναγιάς στο νησί της Ψέριμου όπου δεσπόζει η εκκλησία της Παναγιάς της “Μελαχρινής”, όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι λόγω του σκούρου χρώματος της ρωσικής τεχνοτροπίας εικόνας είναι ιδιαίτερη. Με πλοιάρια κάτοικοι από την Κάλυμνο, την Κω και τη Νίσυρο καταφθάνουν για να ζητήσουν τη χάρη της Παναγίας. Οι καμπάνες ηχούν πανηγυρικά τη στιγμή που γίνεται η περιφορά του επιταφίου της Θεοτόκου. Συγκινητικές ήταν οι στιγμές όταν κλήρος και λαός, ντόπιοι και τουρίστες, συμμετέχουν στη λιτανεία η οποία περνά από τους δρόμους και τα σοκάκια της νήσου ακόμα και από την αμμουδιά στην άκρη της θάλασσας.

Χίος

 Νέα Μονή Χίου

Κατά το πρώτο μισό του 11ου αιώνα μ.Χ. ασκήτευαν σε μια σπηλιά στο Προβάτειο όρος τρεις μοναχοί, ο Νικήτας, ο Ιωάννης και ο Ιωσήφ, που ήρθε αργότερα κοντά στους δύο πρώτους. Μια νύχτα του 1034 είδαν, κατά την παράδοση, από το ασκηταριό τους ένα φως μέσα στο δάσος, που έμεινε ορατό, ακίνητο στην ίδια θέση, για αρκετές νύχτες. Σκέφθηκαν ότι ήταν θεϊκό σημάδι («σημείον») και προσπάθησαν να το προσεγγίσουν, αλλά η βλάστηση ήταν πολύ πυκνή. Μετά από σκέψη, άναψαν φωτιά για να καθαρίσουν την περιοχή, οπότε όταν αυτή έσβησε αντίκρυσαν μια μυρτιά (μερσινιά στο χιακό ιδίωμα) που είχε μείνει ανέπαφη από τη φωτιά και πάνω στα κλαδιά της μια εικόνα της Παναγιάς. Πιθανότατα την είχε κρύψει κάποιος πιστός στους δύσκολους καιρούς της Εικονομαχίας που είχαν προηγηθεί για να τη διασώσει. Οι μοναχοί την πήραν και τη μετέφεραν στη σπηλιά τους. Η εικόνα όμως έφευγε μόνη της θαυματουργικά και επέστρεφε στην άφλεκτη μερσινιά. Αυτό ανάγκασε τους τρεις μοναχούς να χτίσουν μόνοι τους ένα μικρό ναό της Θεοτόκου στην ακριβή θέση που ανακαλύφθηκε η εικόνα της, και για να μην την αφήσουν μόνη έφτιαξαν κι αυτοί τα κελιά τους και μετακόμισαν εκεί. Αυτή λοιπόν ήταν η πρώτη, η ΠΑΛΑΙΑ μονή, που επέφερε κατόπιν τον χαρακτηρισμό της ΝΕΑΣ Μονής στο μεγαλόπρεπο μεταγενέστερο συγκρότημα.

 
Η ίδρυση της Νέας  μονής συνδέεται με μοναστική παράδοση, σύμφωνα με την οποία οι ασκητές, Νικήτας, Ιωάννης και Ιωσήφ, προφήτευσαν ότι ο εξόριστος τότε στη Λέσβο Κωνσταντίνος Μονομάχος θα ανέβαινε στον αυτοκρατορικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης και σε αντάλλαγμα της προφητείας τους απέσπασαν από τον μελλοντικό αυτοκράτορα την υπόσχεση πλουσιοπάροχης δωρεάς για την ανέγερση ναού στη θέση της μυρσίνης. Μετά την ανάρρηση του Μονομάχου στο θρόνο, η υπόσχεσή του πραγματοποιήθηκε και τότε ανοικοδομήθηκε το Καθολικό και στη συνέχεια διακοσμήθηκε με ψηφιδωτά. Το 1049 έγιναν τα εγκαίνια του ναού και οι εργασίες ολοκληρώθηκαν μετά το θάνατο του Μονομάχου το 1055, επί της βασιλείας της Θεοδώρας (1055-1056).

Ο Μονομάχος προίκισε το μοναστήρι με ειδικές προσόδους, κτήματα, με το δικαίωμα να έχει πλοίο και το ευνόησε με φορολογικές απαλλαγές και με την καθιέρωση του δικαιώματος να είναι αυτοδέσμευτο και αυτεξούσιο. Τα προνόμια αυτά επικυρώθηκαν και πολλαπλασιάστηκαν από τους επόμενους αυτοκράτορες, με αποτέλεσμα η Νέα Μονή να είναι ένα από τα πιο ονομαστά και πλούσια μοναστήρια του Αιγαίου μέχρι τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, οπότε και άρχισε η παρακμή του. Το Καθολικό, το σπουδαιότερο κτήριο κάθε μοναστηριού, είναι αφιερωμένο στην Παναγία και εορτάζει στις 23 Αυγούστου.  Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

 

Παναγία Νεας Μονής Χίου

Στην Παναγία την Αρβανίτισσα είναι αφιερωμένος ναός (εξωκλήσι) στις Καρυές της Χίου.
Ο αυτοκράτορας Κων/νος Μονομάχος ο Θ' (1042-1054), έστειλε πετράδες (που κατάγονταν από τη Βόρειο Ήπειρο), για να κτίσουν τη Νέα Μονή της Χίου. Μετά την ανοικοδόμηση της Νέας Μονής , οι άνθρωποι αυτοί έμειναν στο νησί και έγιναν κάτοικοί του. Οι απόγονοί τους ήταν ποιμένες και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή «Κοχλία» (περιλαμβάνει τα χωριά Καρυές, Αυγώνυμα, Ανάβατο και Δαφνώνα.
Οι ποιμένες, που διέμεναν στην ονομαζόμενη σήμερα τοποθεσία «Παναγία Αρβανίτισσα», έβλεπαν μια λυγερόκορμη κοπέλα με αρβανίτικη φορεσιά να περιδιαβαίνει στις κορυφές. Κατάλαβαν ότι είναι η Παναγία και από την ενδυμασία της την αποκάλεσαν Παναγία Αρβανίτισσα.

 Το 1905 βρέθηκε εικόνισμα της Παναγίας και κτίστηκε εκεί εκκλησία με την οικονομική αρωγή του έμπορου Αλέξανδρου Κωνσταντινίδη.

Ο Σταμάτης Κάρμαντζης(ο οποίος έγραψε το πρώτο Συναξάρι της Παναγίας της Αρβανίτισσας), σημειώνει ότι «επειδή ο ναός είναι κτισμένος σε ύψωμα, αποφάσισαν οι κάτοικοι των Καρυών να τον εορτάζουν την ημέρα της Αναλήψεως. Ταυτόχρονα οι ποιμένες κάνουν και τη γιορτή τους λόγω του τέλους της κτηνοτροφικής περιόδου, ευχαριστώντας την Παναγία για τη χρονιά που πέρασε. Μάλιστα κουβαλούν στη χάρη της και βράζουν γάλα για όλους τους προσκυνητές. Επίσης βγάζουν σε δημοπρασία κατσικάκια και αρνάκια για τη συντήρηση και τον ευπρεπισμό της εκκλησίας.

 

 

 

Το Άγιο Γάλα (ή Άγιον Γάλα και Άγιο Γάλας κατά το τοπικό ιδίωμα) είναι ένα μικρό χωριό της βορειοδυτικής Χίου, σε οδική απόσταση 62,5 χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου. Το χωριό είναι κυρίως γνωστό από το ομώνυμο σπήλαιο και τον εντός αυτού βυζαντινό ναό της Παναγίας Αγιογαλούσαινας. Εξάλλου, η ονομασία όλων αυτών προέρχεται από το σπηλαιόγαλα που σταλάζει από τους σταλακτίτες του σπηλαίου και σύμφωνα με την παράδοση έχει θεραπευτικές-θαυματουργές ιδιότητες (αγίασμa). Είναι γνωστός ο μύθος που σχετίζεται με την ίδρυση του ναού της Παναγίας. Ένας βασιλιάς εξόρισε τη λεπρή κόρη του και το καράβι που τη μετέφερε την εγκατέλειψε στην περιοχή Γλυκύ Νερό. Η κοπέλα ακολούθησε το ρεύμα του χειμάρρου μα κάπου κουράστηκε και αποκοιμήθηκε. Στο όνειρό της είδε μια μαυροφορεμένη γυναίκα που βρισκόταν σ ένα σπήλαιο και τη συμβούλευσε να πλυθεί στο νερό που έσταζε από τους σταλακτίτες. Όταν ξύπνησε η κοπέλα προχώρησε και είδε το σπήλαιο που είχε δει στον ύπνο της. Μπήκε στο σπήλαιο και είδε τη γυναίκα του ονείρου που ήταν η Θεοτόκος να την περιμένει στο εσωτερικό του. Πλύθηκε και θαυματουργικά ιάθηκε. Ο βασιλιάς αναλογιζόμενος την πράξη του μεταμελήθηκε και έστειλε καράβι να την οδηγήσει πισω. Οι ναύτες πήγαν να την παραλάβουν από τον τόπο εξορίας και βρήκαν την κοπέλα θεραπευμένη. Ο βασιλιάς βλέποντας την κόρη του υγιή και μαθαίνοντας για την θαυματουργική επέμβαση της Παναγιάς ανήγειρε ναό αφιερωμένο στη χάρη της. Ο ναός άρχισε να χτίζεται στην περιοχή Θεμωνιές όλη τη μέρα όμως τη νύχτα οι πέτρες κυλούσαν και σταματούσαν στην είσοδο της σπηλιάς. Το ίδιο συνέβαινε και με τα εργαλεία των εργατών τα οποία βρίσκονταν κατά παράδοξο τρόπο στην είσοδο της σπηλιάς. Εκεί θέλησε η Παναγιά να γίνει ο Ναός της όπως και έγινε.

  Πολλές φορές η παράδοση είναι θελκτικότερη από την Ιστορία. Τις περισσότερες φορές μπλέκονται τόσο άρρηκτα ώστε η Παράδοση δημιουργεί Ιστορία. Ο ναός  με τεκμήριο τον αρχιτεκτονικό διάκοσμο χρονολογείται γύρω στο 13- 14  αιώνα.

 

 

 

 Ίσως να γνωρίζετε πολλές από αυτές τις εικόνες της Παναγιάς, ίσως όμως και να έχετε επισκεφθεί  ή να θέλετε να επισκεφθείτε αυτά τα υπέροχα μέρη της Ελλάδας μας. Το σίγουρο είναι ότι αυτές ειδικά τις μέρες, ημέρες του Δεκαπενταύγουστου, όλη η Ελλάδα  απ΄ άκρη σ' άκρη φορά τα γιορτινά της τιμά την Παναγία μας και υποδέχεται με αγάπη όλους εμάς, που μετέχουμε στην αγιότητα των ημερών αυτών και στους ιδιαίτερους εορτασμούς της Παναγίας μας, μέσα στην απαράμιλλη ομορφιά του Ελληνικού τοπίου.   

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!